(1024-1109)
- urodził się w Brionnais na terenie francuskiej Burgundii. Pochodził z wielodzietnej rodziny. Jego ojciec, Dalmacjusz, był spokrewniony z książętami Akwitanii i umyślił sobie, że H. zostanie rycerzem. Tymczasem chłopiec zupełnie się do tego nie nadawał - przerażała go myśl, iż mógłby zabijać. Uciekł tedy z domu i schronił się u swego wuja, biskupa, w Chalon-sur-Saône. Wprawdzie ojciec chciał go odebrać, ale H. ponownie zbiegł, znajdując schronienie w sławnym opactwie benedyktyńskim w Cluny. Tam zdobywał wykształcenie, tam też w 1044 roku, po złożeniu ślubów zakonnych, przyjął święcenia kapłańskie. W 1049 roku został opatem kluniackiego ośrodka, mając zaledwie 25 lat! Wybór zawdzięczał nie tylko woli Bożej i własnej z nią współpracy w modlitwie, ale także wybitnym intelektualnym zdolnościom. W czasie 60-letnich rządów H. uczynił z Cluny jeden z najznaczniejszych ówczesnych ośrodków życia religijnego. Zależne od Cluny fundacje benedyktynów zorganizował w jedną kongregację i ustanowił dla niej kapitułę generalną, zwyczaje kluniackie zaś wprowadzał w innych klasztorach. Kongregacja, która w momencie obejmowania jej przez H. liczyła około 60 klasztorów, rozrosła się w krótkim czasie (ok. roku 1100) do 800, obejmując swym zasięgiem m.in. Hiszpanię i Anglię. Dopiero w XIII wieku opactwo w Cluny zaczęło tracić na znaczeniu, gdy pojawiły się bardziej atrakcyjne dla młodzieży rodziny zakonne. Sam opat służył radą wielu papieżom. Uczestniczył, również jako legat papieski, w licznych synodach, m.in. w Reims (1049), w Rzymie (1050), na terenie Francji i Italii (wraz z kardynałem Hildebrandem, późniejszym papieżem św. ➞ Grzegorzem VII). O znaczeniu Cluny i jego opata świadczy choćby zaproszenie go na chrzest syna cesarza Henryka III do Kolonii czy też powierzenie mu roli rozjemcy w sporze pomiędzy cesarzem a królem węgierskim Andrzejem. Martyrologium podkreśla, że on to w dużym stopniu przyczynił się do cesarskiej pokuty Henryka IV w Canossie (1077) i był jej świadkiem. W samym Cluny H. m.in. wybudował wspaniałą bazylikę, którą zniszczyła dopiero rewolucja francuska. Dbał o karność i dyscyplinę zakonną oraz rozwój życia duchowego w opactwie, starannie wybierając przeorów. Wśród jego najbliższych przyjaciół byli m.in. papieże św. Grzegorz VII i św. ➞ Leon IX oraz św. ➞ Anzelm. Aktywnie uczestniczył w reformie Kościoła prowadzonej przez Grzegorza VII. H. zmarł 29 kwietnia w 1109 roku. Kanonizacji H. dokonał Kalikst II. Martyrologium pisze o nim pod dniem 29 kwietnia, podziwiając mądrość i pokorę tego świętego. Relikwie H. złożone w kościele klasztornym w Cluny zostały zniszczone przez hugenotów w 1574 roku. H. pozostawił po sobie listy, mowy i statuty. Przedstawiając sylwetkę najwybitniejszego chyba opata Cluny, warto kilka zdań poświęcić samemu opactwu. Lepiej wtedy można będzie docenić znaczenie postaci H. Cluny odgrywało w średniowieczu niebagatelną rolę w życiu Kościoła i rozwoju życia zakonnego. Ufundował je około roku 910 książę Akwitanii, Wilhelm. Kilku pierwszych opatów wyniesiono później do chwały świętych (m.in. św. Bernona, św. Odona i św. Aymarda). Przez wiele wieków opactwo było zależne bezpośrednio od Stolicy Apostolskiej. Przeprowadzona w opactwie reforma życia zakonnego służyła za wzór wielu innym wspólnotom. Wzorem tym była także wspaniała architektura opactwa. Przez przeszło dwa wieki wznoszono w Cluny olbrzymią pięcionawową bazyliką St-Pierre-et-St-Paul, która była, obok Bazyliki św. Piotra w Rzymie, największą świątynią chrześcijańską. Dziś z Cluny pozostały tylko ruiny.