(I/II w.)
– znany z podróży i listów św. ➞ Pawła Apostoła oraz z Dziejów Apostolskich. Urodził się w Listrze w Azji Mniejszej. Jego ojciec był poganinem – Grekiem, a matka, Eunike, Żydówką. T. wraz z najbliższą rodziną został nawrócony na chrześcijaństwo przez św. Pawła (Dz 14,6-7). Odtąd stał się jednym z najwierniejszych uczniów apostoła i towarzyszem jego licznych podróży. Paweł nazywa go „umiłowanym synem” (1 Kor 4,17), „bratem” (1 Tes 3,2), „współpracownikiem” (Rz 16,21). Często spełniał rolę posłańca Pawłowego do różnych gmin chrześcijańskich: w Tesalonice, Koryncie, Kolosach, Filippi, Achai. Wartość T. jako towarzysza i ucznia sprawdził Paweł przebywając w rzymskim więzieniu: T jako jeden z nielicznych nie opuścił wtedy apostoła. Sam też św. Paweł wyznaczył mu stolicę biskupią w Efezie, stolicy rzymskiej prowincji. Paweł zaadresował do niego dwa listy pasterskie dotyczące pouczeń w sprawie posługiwania wśród wiernych. Według tradycji, T. poniósł śmierć męczeńską za panowania cesarza Trajana (98-117). Jak podaje Martyrologium, został zabity przez grupę pogan, których miał przestrzegać przed oddawaniem czci bogini Dianie, stąd też przez długie wieki czczono go jako męczennika. Od roku 1969 T. określany bywa w kalendarzu liturgicznym jako wyznawca; powodem tej zmiany są niezbyt pewne wiadomości dotyczące okoliczności śmierci świętego, opierające się na apokryficznych aktach męczeństwa, zapewne powstałych dopiero w IV w. Z tekstów biblijnych wynika, że T. znał dobrze Pismo Św.; hagiografowie chwalą także jego postawę moralną i oddanie mistrzowi nawet w najtrudniejszych chwilach. W IV stuleciu relikwie T. trafiły do Konstantynopola do bazyliki Dwunastu Apostołów, a stamtąd w XII wieku za sprawą uczestników wypraw krzyżowych – przeniesiono je do Włoch. Odnaleziono je w roku 1945 w Termoli. 26 stycznia jest dniem wspomnienia tego wiernego ucznia św. Pawła, choć synaksaria greckie i syryjskie opowiadały się za dniem 22 stycznia, Martyrologium Hieronimiańskie – za 27 stycznia, a św. ➞ Beda Wielebny – za 24 stycznia.80 Św. Tymoteusz, witraż z kościoła św. Piotra i Pawła w Neuweiler