(III w.)
– to najbliższy przyjaciel i towarzysz papieża ➞ Sykstusa II. Gdy ten był jeszcze rzymskim archidiakonem, W. został jego uczniem. Następnie już jako papież (257-58) Sykstus wyświęcił W. na diakona, powierzając mu ponadto opiekę nad finansami Kościoła oraz organizację działań charytatywnych. W Liber Pontificalis opis śmierci W. również związany jest z męczeństwem Sykstusa (papież został pojmany i skazany na śmierć przez cesarza Waleriana). W. rozpaczał, że nie może swemu pasterzowi towarzyszyć w męczeństwie, ale papież przepowiedział mu, że za trzy dni i on podąży tą samą drogą. Nie chcąc, by fundusze kościelne dostały się w ręce urzędników cesarskich, W. rozdał je wdowom i sierotom. Tymczasem wieść o dobrach kościelnych dotarła już do prefekta miasta, który zażądał od W. wydania złota i innych kosztowności. Według zachowanej Passio W. miał poprosić o trzy dni zwłoki, a w tym czasie w zabudowaniach kościelnych zgromadził chorych, wdowy, starców oraz dziewice. Po trzech dniach, wskazując na owych zgromadzonych, powiedział do zdumionego prefekta: „Oto są skarby kościelne. Perły i drogie kamienie zaś to dziewice Bogu poświęcone”. Zuchwalstwo W. ukarano straszliwie: zmarł, pieczony na wolnym ogniu. Cierpienia znosił bez jęku, modląc się o nawrócenie pogańskiego miasta. Opisy męczeństwa W. znajdziemy m.in. u św. ➞ Augustyna, Prudencjusza i św. ➞ Ambrożego. Ciało męczennika pochowano na Campo Verano 10 sierpnia 258 roku, a nad grobem w 1. poł. następnego stulecia wybudowano kościół, zaliczany potem do pięciu rzymskich kościołów katedralnych. Imię W. dość wcześnie wpisano do kanonu modlitwy eucharystycznej. Papież Hadrian I ofiarował Karolowi Wielkiemu część relikwii świętego, które ten umieścił w jednym z kościołów Strasburga. O rozpowszechnionym na Zachodzie kulcie W. świadczy m.in. przypisywane mu przez Niemców wstawiennictwo w zwycięskiej bitwie z Madziarami pod Lechfeld (955). W średniowieczu zaliczano go do najpopularniejszych postaci hagiograficznych i czczono jako patrona ubogich, piekarzy, bibliotekarzy i kucharzy; wzywano imienia W. także przy pożarach i przeciw chorobie reumatycznej. W regionie krakowskim czci się W. jako patrona pszczelarzy, święcąc w dniu jego wspomnienia miód i dzieląc się nim z najbliższymi. Postać tę oplotły liczne legendy; jedna mówi, że św. W. w każdy piątek zstępuje do czyśćca, wybawiając jedną duszę. W Polsce kult W. jest bardzo dawny, a jego ślady odnajdujemy m.in. w ludowych przysłowiach (np. „Wawrzyniec pokazuje, jaka jesień następuje”). Obok wspomnianych już wyżej źródeł, informacje na temat tej postaci czerpiemy m.in. z Kalendarza Kartagińskiego oraz średniowiecznych sakramentarzy. Święty wspominany jest w liturgii 10 sierpnia.