podokres trzeciorzędu, trwający od ok. 22,5 do 1,8 mln lat temu, dzielący się na dwie epoki: miocen i pliocen; w n. nastąpiło ostateczne wypiętrzenie Alpidów, intensywna była także działalność wulkaniczna; w n. ukształtowały się kontynenty w zarysie zbliżonym do dzisiejszego; pod koniec n. ochłodzenie klimatu na półkuli płn. zapowiadające epokę lodowcową w czwartorzędzie; z n. pochodzą głazy osadowe, żwiry, piaski, łupki ilaste z zawartością węgla brunatnego, soli kamiennej, gipsu, siarki; w Polsce złoża węgla brunatnego w okolicach Tarnobrzega, soli w Wieliczce i Bochni, gipsu w Niecce Nidziańskiej; w nowym podziale geochronologicznym najmłodszy okres kenozoiku, trwający od 26 mln lat temu do dzisiaj; dzieli się na 4 epoki: miocen, pliocen, plejstocen i holocen (dwie ostatnie w dawnej nomenklaturze geologicznej stanowiły odrębny okres, zwany czwartorzędem).
NEOGEN
Geologia
PLIOCEN, PLEJSTOCEN, HIPPARION, KARPATY, MIOCEN, TRZECIORZĘD, CZWARTORZĘD