Wielkie Księstwo Luksemburga, franc. Grand-Duché de Luxembourg, niem. Grossherzogtum Luxemburg
LUDNOŚĆ. Skład etniczny: 70% Luksemburczyków, 10,2% Portugalczyków, 4,9% Włochów, 3,4% Francuzów, 2,6% Belgów, inni 8,9%; cudzoziemcom prawo głosowania przysługuje po 7 latach od chwili zamieszkania w L., a prawo kandydowania do władz po 12-15 latach; równocześnie w systemie edukacji podstawowej istnieje obowiązek opanowania przez dzieci cudzoziemców w ciągu 6 lat j. luksemburskiego, niem. i franc. (co w efekcie wpływa na b. niski poziom edukacji ogólnej); gęstość zaludnienia 177 osób/km2; w miastach 86% mieszkańców; przeciętna dł. życia: mężczyźni - 71 lat, kobiety - 78 lat; 94,6% katolików, 1,1% protestantów.
USTRÓJ. Dziedziczna monarchia konstytucyjna (wielkie księstwo) na podstawie konstytucji z 1868 (modyfikowanej 1919, 1948, 1956); głową państwa książę (od 1964 Wielki Książę Jean), który powołuje rząd z premierem; władza ustawodawcza w rękach księcia i parlamentu (Izba Deputowanych) - 60 czł. wybieranych na 5 lat w głosowaniu powszechnym i proporcjonalnym; powszechny obowiązek wyborczy; nadto organem doradczym księcia 21 osobowa Rada Stanu (czł. powoływani dożywotnio); kraj dzieli się na 3 okręgi.
WARUNKI NATURALNE. Kraj położony na płd. stokach Ardenów, przechodzących w doliny rzek: Mozeli, Sre i Alzette; klimat umiarkowany ciepły, morski; roczna suma opadów od 750 mm w dolinach, do 1000 mm w Ardenach; lasy liściaste, pierwotnie dębowe, dębowo-grabowe i bukowe, obecnie sztucznie odtworzone w znacznej części sosnowe i świerkowe, zajmują 34% powierzchni.
GOSPODARKA. Najwyższe w Europie dochody na głowę mieszkańca; najgęstsza sieć banków; korzystne ustawodawstwo podatkowe ściągające zagr. kapitał kwestionowane przez ekspertów UE; wysoko rozwinięte hutnictwo żelaza bazujące na własnych, bogatych zasobach rud; nadto rozwinięty przem. metalowy, maszynowy, chemiczny, cementowy, skórzany, włókienniczy, piwowarski; uprawa pszenicy, owsa i jęczmienia, roślin pastewnych, ziemniaków, winorośli, warzywnictwo i sadownictwo; intensywna hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu; gęsta sieć drogowa i kolejowa o znaczeniu tranzytowym; w stolicy L. m.in. siedziba Eur. Wspólnoty Węgla i Stali, Eur. Trybunału Sprawiedliwości, sekretariatu Parlamentu Europejskiego, międzynar. lotnisko, uniwersytet; najw. w świecie prywatna rozgłośnia radiowa (RTL - Radio-Tele Luksemburg), emitująca programy w 9 językach, a także wielki nadawca programów tv.
HISTORIA. Terytorium zajmowane początkowo przez Franków, od IX w. hrabstwo w ramach niem. Dolnej Lotaryngii; 1354 przekształcone przez ces. Karola IV w księstwo; 1443 sprzedane książętom Burgundii; od 1482 w rękach Habsburgów austriackich, od 1555 hiszpańskich; dzieliło losy płd. Niderlandów; 1559–1714 w rękach Francji, 1714–95 Austrii; 1814–15 podczas kongresu wiedeńskiego przekształcone w niezależne księstwo, połączone unią personalną (Wilhelm I) z Holandią; 1830–31 powstanie przeciw Wilhelmowi I, zakończone podziałem terytorium między Belgię i Holandię; 1867 uznanie niepodległości; 1868 konstytucja ustanawiająca monarchię z jednoizbowym parlamentem; 1890 po wygaśnięciu na Wilhelmie III męskiej linii panujących i ustaniu unii personalnej z Holandią powołanie Adolfa, księcia Nassau, na tron; podczas I i II woj. świat. okupowany przez Niemców; 1920 przyjęty do Ligi Narodów; 1922 zawarł unię celną z Belgią, 1948 jej rozszerzenie na Holandię; 1960 zawarcie unii gospodarczej z Belgią i Holandią, utworzenie tzw. Beneluxu; odtąd aktywny udział w integracji struktur politycznych i gospodarczych państw Europy Zachodniej; 1992 ratyfikowanie układów z Maastricht, od 1993 czł. Unii Eur.; czł. ONZ, NATO, OECD, UZE, KBWE, Rady Europy.
UNIA EUROPEJSKA, LUKSEMBURG- Luksemburg, mieszkańcy Luksemburga,...
- Luksemburg, – Wielkie Księstwo...
- Luksemburg, (Wielkie Księstwo Luksemburga)...