North Atlantic Treaty Organisation, Pakt Północnoatlantycki
sojusz obronny państw zachodnich, utworzony 1949 jako przeciwwaga dla obozu radzieckiego; założycielami były: Belgia, Kanada, Dania, Francja, W. Brytania, Islandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Norwegia, Portugalia i USA; następnie do sojuszu przystąpiły: Grecja, Turcja, RFN, Hiszpania; 1966 Francja wycofała się ze struktur wojskowych paktu, pozostając w politycznych; rozpad obozu komunistycznego ujawnił aspiracje przynależności do NATO ze strony państw środkowoeuropejskich; 1999 przyjęcie Czech, Polski i Węgier; 2004 przyjęcie 7 nowych państw członkowskich - Litwy, Łotwy, Estonii, Słowacji, Słowenii, Bułgarii i Rumunii; 2008 – brak ostatecznej decyzji w sprawie przyjęcia Ukrainy i Gruzji (opór państw zachodnioeuropejskich stymulowany ostrymi sprzeciwami Rosji); pakt w latach 90. XX w. stał się jedyną realną strukturą, zdolną do obrony pokoju i utrzymania stabilizacji na kontynencie europejskim, stąd przejęcie z rąk ONZ misji pokojowej w Bośni, w Kosowie i Macedonii, a także w Afganistanie (wszystkie z udziałem żołnierzy polskich); organami NATO są: Rada Północnoatlantycka (najwyższe gremium decyzyjne), Komitet Planowania Obrony, Grupa Planowania Nuklearnego, Zgromadzenie Północnoatlantyckie (parlamentarzyści 16 państw członkowskich i 9 stowarzyszonych państw Europy Środk. i Wsch.), Północnoatlantycka Rada Współpracy (powołana 1991 do współdziałania z Rosją i b. krajami ZSRR), Sekretarz Generalny (od 2004 Holender Jaap de Hoop Scheffer); struktury wojskowe: Komitet Wojskowy, Międzynarodowy Sztab Wojskowy, naczelne dowództwa obszaru europejskiego i obszaru Atlantyku; ob. 26 państw; V 2002 we włoskiej msc. Pratica di Mare (w drugiej co do wielkości bazie wojskowej NATO) przyjęcie tzw. Deklaracji Rzymskiej ustanawiającej współpracę z Rosją (m.in. powołanie Rady Rosja-NATO) i zapowiadającej podjęcie walki z terroryzmem; 2003 rozpoczęto w Bydgoszczy budowę centrum szkolenia nowoczesnych sił dla całego NATO.