termin używany niejednoznacznie, zazwyczaj rozumiany jako ustrój polityczny i system gospodarczy, powstający powoli wraz z rozpadem struktur starożytnych (zdaniem różnych autorów od V-VII w. n.e.). Obok charakterystycznego ukształtowania hierarchii społ. (lenna) opierał się na sztywnym podziale na warstwy (przy znacznym utrudnieniu zmiany przynależności stanowej) i dominacji szlachty rodowej nad innymi stanami. W klasycznej formie występował we Francji X-XIII w., także w Królestwie Jerozolimskim i w Nadrenii. Przyjmuje się, że f. trwał do rewolucji francuskiej 1789. F. powstawał jako dobrowolny proces narastania poddaństwa, przyjmując formę stosunku wasala do seniora, który skupiał wokół siebie słabszych, udzielając im opieki i pomocy tak militarnej, jak i materialnej (beneficja). System ten umacniał się w VII-IX w., gdy słabły wpływy monarchii. Doprowadziło to do przekształcenia państwa w formę swoistej federacji niezależnych wielkich majątków (hrabstw), które formalnie podległe królowi, faktycznie rządziły się własnymi prawami. Znaczna część historyków ogranicza zakres terminu f. do klasycznej, opisanej wyżej postaci, uważając je za zjawisko występujące tylko w Europie Zach. i nie wykraczające poza X-XIII w. Jednak wiele istotnych cech f. można odnaleźć również w innych okresach i u innych ludów, np. zjawisko przejmowania funkcji właściwych państwu przez najsilniejsze w społeczeństwie jednostki, gdy państwo nie było w stanie zapewnić każdemu bezpieczeństwa życia i mienia. Stan taki przez analogię nazwano f. pierwotnym, jeśli wytworzył się w gromadach ludzkich nie zorganizowanych, lub f. wtórnym - w społeczeństwach, w których organizmy państwowe uległy rozkładowi. Stąd mówi się także o f. u pierwotnych mieszkańców Nowej Kaledonii i Polinezji, w staroż. Egipcie, Babilonie, Japonii, Chinach czy u różnych ludów europejskich.
FEUDALIZM
Pojęcia i teorie ekonomiczne
BOJARZY, SARAJ, ARYSTOKRACJA, KREDYT, BOŁOTNIKOW Iwan I., WIELKA TRWOGA, MEDIATYZACJA, ŚREDNIOWIECZE, DZIEDZICE, SOCJALIZM UTOPIJNY