postulaty wysuwane przez średnią szlachtę za panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta Augusta dotyczące uporządkowania norm prawnych, reformy skarbu, wojska, uznania zasady elekcyjności tronu, przeprowadzenia unii pol.-litew., tolerancji wyznaniowej, ścisłego zespolenia Prus Królewskich i Mazowsza z Koroną; różnowiercy egzekucjoniści żądali wprowadzenia kościoła narodowego i uniezależnienia się od Rzymu; w wyniku ruchu egzekucyjnego doszło 1537 do wybuchu rokoszu zw. wojną kokosz; sejm piotrkowski 1538 i sejm krakowski 1538-39 zakończyły wojnę kompromisem: król zobowiązał się do poszanowania praw szlachty i zagwarantował wolną elekcję; w drugim etapie walki (1552-75) szlachta uzyskała gwarancje egzekucji dóbr, dokonano reformy systemu podatkowego, doprowadzono do unii pol.-litew. (1569), włączono ustrojowo Prusy Królewskie do Korony, przyłączono księstwa Oświęcimia i Zatoru, zagwarantowano tolerancję religijną (1573), powołano najwyższą instancję sądownictwa szlacheckiego - Najwyższy Trybunał Koronny (1578); przywódcami ruchu egzekucyjnego byli: M. Sienicki, H. Ossoliński, J. Ostroróg, S.S. Czarnkowski; stronnictwo egzekucyjne rozpadło się w okresie wolnych elekcji.
EGZEKUCJA PRAW
Słownik pojęć
PRZYMUS, TASZYCKI