SINOCENTRYZM

ideologia powstała w staroż. Chinach, wg której kraj ten stanowi polityczne, kulturalne i religijne centrum świata ("państwo środka"), zaś cesarz chiń. jest najwyższym autorytetem we wszystkich kwestiach moralnych; stanowiła uzasadnienie dla ekspansji imperium wobec innych krajów i cywilizacji, wywołując rozpowszechnione w społeczeństwie chińskim postawy szowinistyczne i nieukrywaną wrogość wobec innych kultur, religii, narodów (m.in. przekonanie o niższości "długonosych", gł. Europejczyków i Amerykanów); s. stanowił także podstawę dla chińskiej wersji feudalizmu oraz rozbudowanego aparatu biurokracji, który dla przeciętnego Chińczyka uosabiał wszechwładzę i wszechwiedzę zmitologizowanego państwa; był również uzasadnieniem izolacjonizmu chińskiego wobec obcych wpływów; w pewnych okresach - szczególnie w czasach upadku Państwa Środka - pełnił rolę pozytywną, wzmacniając ruch oporu wobec prób zniszczenia chińskiej tradycji. S. stał się składnikiem ideologii propagowanej przez reżim komunistyczny w ChRL; w latach 60. XX w. KPCh starała się osiągnąć pozycję hegemonistyczną wśród partii komunistycznych oraz w Trzecim Świecie, co w zderzeniu z polityką ZSRR prowadziło do ostrych konfliktów między tymi krajami i w rezultacie do rozpadu komunistycznej hemisfery; maoizm odświeżył znaczenie s. w świadomości Chińczyków, co w powiązaniu z kultem Mao Tse-tunga, jako współcz. sublimacji "cesarstwa", doprowadziło do wynaturzeń okresu tzw. rewolucji kulturalnej; jak wynika z badań opinii publicznej s. nadal jest istotnym składnikiem postawy Chińczyków wobec zewn. świata. S. odegrał pewną rolę w formowaniu się ideologii i polityki niektórych krajów komunistycznych (np. Rumunii, Albanii) oraz w świadomości kontestującej młodzieży na Zachodzie na przełomie lat 60. i 70.