budowniczy organów; ponieważ instrumenty te nie są nigdy wykonywane seryjnie, budowa organów musi uwzględniać wiele indywidualnych właściwości akustycznych wnętrza, w którym będą umieszczone; wiąże się z tym planowanie tzw. dyspozycji instrumentu (zestaw głosów, usytuowanie organów i ich sekcji we wnętrzu, kształt i rozmiary prospektu, położenie kontuaru, itd.); o. musi być także dobrym znawcą drewna, metalu i innych materiałów, posiadać doskonały słuch muzyczny, dysponować wiedzą o sztuce gry na organach, być obdarzonym smakiem plastycznym i architektonicznym - stąd też o. od dawna byli wysoko cenionymi fachowcami, a ich dzieła często mają niepowtarzalny charakter, także jako cenne zabytki architektury wnętrz i sztuki snycerskiej. W Polsce sztuka organmistrzowska rozwija się od XIV w., gł. w Krakowie, a także w Warszawie, Gdańsku, Lwowie i Toruniu. W XVI w. pol. budowniczowie organów są znani także poza krajem (m.in. S. Komorowski, S. Zelig, Andrzej z Olkusza, Mikołaj z Krakowa, Tomasz z Szadka, Sebastian z Gdańska). Rozwój sztuki organmistrzowskiej postępuje wraz z doskonaleniem się muzyki organowej w epoce późnego renesansu i baroku; powstają wówczas organy w Sandomierzu (budowniczowie: Daniel i Andrzej Nitrowscy), w Leżajsku i Jędrzejowie (budowniczy: J. Głowiński z Krakowa), na Jasnej Górze w Częstochowie (budowniczy: P. Kosmowski); J. Wulf buduje 1763 najsłynniejsze pol. organy w kościele cysterskim w Oliwie. W Europie najsilniejszym ośr. organmistrzowskim pozostają Niemcy (Buchholz, E.F. Walcker), gdzie kontynuuje się tradycję A. i G. Silbermannów (XVII-XVIII w.), przenosząc ją często do USA (J.G. Pfeffer, F. Noack, R. von Beckerath oraz firmy amerykańskie, np. Roosevelt. Jardine, Schmole & Mols).
ORGANMISTRZ
Instrumenty muzyczne
JAHNN, POLSKA. MUZYKA PROFESJONALNA