krajobrazowe malarstwo
rodzaj malarstwa (także grafiki, rysunku), przedstawiającego krajobraz, otwartą przestrzeń, fragment natury; rozróżnia się p. realistyczne, stylizowane i fantastyczne, a także weduty oraz mariny (marynistyka); malarstwo pejzażowe ukazuje stosunek ludzi do natury w danej epoce, ich emocje i osobiste wzruszenia; artyści starali się uwiecznić nie tylko krajobraz, ale też charakterystyczną dla danej chwili atmosferę miejsca, oświetlenie, pogodę, wibracje powietrza. Od starożytności do końca XVI w. p. był elementem wielu kompozycji malarskich (mitologicznych, historycznych, religijnych), w których występował jako tło rozgrywających się scen i przedstawianych wydarzeń; szczególnego znaczenia nabrał w okresie renesansu; wraz z pierwszoplanowymi scenami stanowił pole doświadczeń w zakresie trójwymiarowej perspektywy zbieżnej oraz perspektywy powietrznej, świadczył o zainteresowaniach artystów światem przyrody (J. van Eyck, A. Dürer, L. da Vinci, Giorgione, A. Altdorfer); jako samodzielny temat p. pojawił się w XVII w., gł. w malarstwie holenderskim (J. van Ruisdael; P. Bruegel i J. Patinir - tzw. pejzaż kosmiczny, stanowiący montaż różnych zjawisk pejzażowych ujętych panoramicznie), oraz włoskim i franc. (N. Poussin, G. Lorrain); w XVIII w. w Wenecji rozwija się malarstwo wedut (G.A. Canal, F. Guardi, B. Bellotto), wybitni pejzażyści działają w Anglii (przełom XVIII/XIX w.: J. Constable, W. Turner); w XIX w. ośr. malarstwa pejzażowego było Barbizon (barbizończycy); p. był jednym z gł. tematów impresjonistów, a później postimpresjonistów (P. Cézanne, V. van Gogh); od stuleci p. inspirowany buddyzmem, taoizmem i szintoizmem odgrywał ogromną rolę w sztuce Dalekiego Wschodu, gł. w Chinach i Japonii; w XX w. p. tworzyli przedstawiciele większości kierunków w sztukach plastycznych (fowiści, kubiści, ekspresjoniści), temat podejmowany jest przez wielu obecnie tworzących artystów. W Polsce ten rodzaj malarstwa rozwinął się od poł. XIX w., do najwybitniejszych pejzażystów należeli J. Chełmoński, M. i A. Gierymscy, W. Podkowiński, J. Pankiewicz, J. Fałat, L. Wyczółkowski, J. Stanisławski.
JAREMA, ŁOPIEŃSCY, DE PISIS, LOŻA WOLNOMALARSKA, COTMAN John Sell, PILLEMENT, ZIELIŃSKI, LORRAIN, PIWARSKI, JAHL
- pejzaż, piękno górskiego pejzażu,...
- KRAJOBRAZOWE MALARSTWO, .
- SIELSKO, miejscowość w , powiat...