sztuka budowy instrumentów strunowych z gryfem, gł. skrzypiec, altówek, kontrabasów, wiolonczel oraz im podobnych instrumentów historycznych w rodzaju lutni, amorków, gamb, wiol; pierwotnie (do XV w.) nazwa wiązała się z umiejętnością budowy lutni, jednak już w następnym stuleciu niemal wszyscy lutnicy budowali gł. skrzypce. L. jest sztuką, bowiem oprócz wiadomości warsztatowych konstruktorzy instrumentów muszą odznaczać się całkowicie indywidualnym smakiem artystycznym, intuicją, wyczuciem, które budowanym przez nich np. skrzypcom nadają niepowtarzalne i niekopiowalne cechy zewnętrzne i właściwości brzmieniowe. Najwybitniejsi lutnicy (rodzina Amatich, A. Stradivarius, J. Stainer, Dankwart, rodzina Grobliczów) stworzyli własne modele skrzypiec (tzw. patron) formując klasyczne części instrumentu w całkowicie indywidualny sposób (kształty efów, główki, proporcje boczków, obrys konturu itp.); następcy usiłowali naśladować ich dzieło, najczęściej jednak bez większego powodzenia. Lutnicy tworzyli rozbudowane rody konstruktorów, rywalizujące ze sobą i pilnie strzegące własnych tajemnic; najświetniejszym okresem l. były stulecia XVI i XVII, później sztuka ta zaczęła podupadać, wobec pojawienia się masowej produkcji chałupniczej, a później fabrycznej. Najważniejsze ośr. lutnicze w Europie: Włochy - szkoła bresciańska (m.in. G.P. Maggini), szkoła kremońska XVI-XVIII w. (m.in. rodziny Amatich i Guarnerich, G. Guadagnini, A. Stradivari), szkoła wenecka (m.in. F. Gobetti, D. Montagnana); Niemcy - szkoła tyrolska XVII-XVIII w. (J. Stainer); Paryż - szkoła francuska XVIII-XIX w. (C. Pierray, L. Guersan, N. Lupot i in.); Polska - Kraków XVI-XVII w. (m.in. rodzina Grobliczów), Wilno (rodzina Dankwartów); obecnie l. jest zawodem nader rzadkim, aczkolwiek nadal wykonywanym z powodzeniem w różnych krajach mimo konkurencji stwarzanej przez tanią produkcję fabryczną, z której korzystają najczęściej amatorzy i młodzi muzycy; w Lige organizowana jest wystawa i konkurs lutniczy im. Królowej Elżbiety Belgijskiej, natomiast w Poznaniu odbywa się konkurs lutniczy im. H. Wieniawskiego.
- ZWIĄZEK POLSKICH ARTYSTÓW LUTNIKÓW, organizacja utworzona...
- KOLBUSZOWA, miasto powiatowe w ,...
- WŁOSKA MUZYKA, (muz. 2)