sztuka rozwijająca się na terenach położonych w Afryce nad Nilem pomiędzy pierwszą a szóstą kataraktą; staroż. Egipcjanie nazywali te tereny Kusz, Grecy - Etiopią, a Rzymianie - Nubią; sztuka kraju Kusz była pod silnymi wpływami kultury egipskiej, na płd. mieszała się z elementami afrykańskimi; wyróżniała się ceramika (w okolicach Chartumu już w mezolicie istniała jedna z najstarszych w Afryce kultur ceramicznych), malowidła naskalne (np. w okolicach Abka), naczynia kamienne. Rodzima kultura nubijska rozwijała się gł. w rejonie Kermy, a jej szczytowy okres przypadł na drugi Okres Przejściowy w Egipcie; na szczególną uwagę zasługuje ceramika z tego czasu, różniąca się od egipskiej swobodą modelowania kształtów (np. naczynia w kształcie zwierząt, uchwyty i wylewy zdobione motywami zwierzęcymi), przedmioty inkrustowane kością słoniową; zachowały się fragmenty ubiorów ze skóry, wachlarze ze strusich piór, opaski z włosia żyrafy. Po zniszczeniu Kermy przez Totmesa I i opanowaniu przez Egipt terenów powyżej czwartej katarakty aż do poł. IV w. p.n.e. miała miejsce silna egiptyzacja n.sz. w dziedzinie architektury, dekoracji świątyń, rzeźby (wielkie posągi w stylu egipskim na dziedzińcu świątyni Amona w Dżabal Barkal); grobowce najstarszych władców z Napata nawiązują formą do egipskich mastab. Przełom w sz.n. nastąpił wraz z przeniesieniem stolicy do Meroe w poł. VI w. p.n.e.; do głosu doszły rodzime tradycje, adaptowano też pewne elementy ze sztuki greckiej i rzymskiej, wykształcił się tzw. styl meroicki - reprezentują go np. pylon Amanishakhete ze świątyni w Meroe (z przedstawieniami otyłej królowej) i dekoracja świątyni Apedemaka w Naga. Do najciekawszych przykładów sztuki meroickiej należy złota biżuteria znaleziona w piramidzie królowej Amanishakhete (o niespokojnych formach) oraz dekoracja rzędów końskich z grobowców w Ballan. W 2. poł. IV w. na gruzach państwa meroickiego powstało państwo Nobadów, które zostało 564 oficjalnie schrystianizowane; od tego czasu pojawiła się na terenach Nubii sztuka bizantyjsko-koptyjska, w której szczególnie wyróżniało się malarstwo ścienne; najważniejszym ośr. tej sztuki było Faras (VIII-XII w.).
- SUDANU SZTUKA, najstarszymi zabytkami...
- EGIPTU ARCHEOLOGIA, nauka zajmująca się...
- JUBA II, (ok. 50 p.n.e. - ok.(...)