(poczciwego)
utwór parenetyczny M. Reja, opubl. jako jedna z siedmiu części Źwierciadła albo Kstałtu, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawom jako we źwierciadle przypatrzyć (1568). Utwór przedstawia życie szlachcica-ziemianina na tle cyklu przemian przyrody, całość podzielona została na 3 księgi odpowiadające kolejnym etapom życia człowieka, niezależnie wprowadził autor podporządkowanie porom roku. Rozważania o zasadach obowiązujących w życiu poczciwym rozpoczynają refleksje natury teol., z których wynika, że człowiek obdarzony przez Boga rozumem jest cząstką ogólnego porządku świata, dlatego jego młodość, wiek dojrzały i starość są regulowane prawami natury. Utwór ukazuje ideał - wzorzec osobowy człowieka umiejącego żyć w zgodzie z tymi prawami, szanującego swoje pochodzenie i miejsce na ziemi. Rej dalej dowodzi, że akceptacja tych zasad może stać się źródłem radości człowieka, a jeśli połączona zostanie z cnotą i "poćciwością" - postawą nacechowaną satysfakcją czerpaną z uczciwej pracy, pokorą w codziennym życiu wywodzącą się z wiary i umiejętnym korzystaniem z przyjemności, to może przysporzyć uroku całemu życiu oraz zapewnić spokojną starość. Renes. pochwała uroków życia znalazła wyraz w niezwykle sugestywnych opisach codziennych zajęć wyraźnie podporządkowanych porom roku, obrazowym języku odwołującym się do przykładów, licznych zdrobnieniach sygnalizujących pozytywne emocje piszącego. Autor chce dotrzeć ze swymi wywodami i nauką do odbiorcy, temu celowi służą bezpośrednie pytania i zwroty adresowane do czytelnika. Utwór napisany rok przed śmiercią Reja jest podsumowaniem jego życiowych obserwacji i doświadczeń, zawiera wiele rad i pouczeń podanych z dużą dozą życzliwości. Ż. cz. p., adresowany do szlachty gospodarującej na swych dobrach, był obok Dworzanina polskiego Ł. Górnickiego ważnym zapisem wyobrażeń ludzi renesansu o wzorcach osobowych epoki.