regionalne stowarzyszenia kult., skupiające miłośników regionów, ziem, miast, a także grupujące przyjaciół sztuki, muzeów, zabytków; rodowód z czasów zaborów, kiedy gł. celem takich organizacji było pielęgnowanie przywiązania do kultury nar., znajomości historii ojczystej, gromadzenie pol. pamiątek; w okresie międzywojennym odegrały dużą rolę w integracji kult. kraju i w podtrzymywaniu tradycji nar. i ludowych; po II woj. świat. wsparły odbudowę życia kult. i pomogły odtwarzać zniszczoną substancję kult.-oświat. w regionach; dbały o szerzenie oświaty i upowszechnianie kultury, zwł. w ośr. prowincjonalnych, pomagały zachować i popularyzować folklor; w latach 80. funkcjonowało ok. 500 takich organizacji, potem działalność wielu z nich zamarła.
- UKRAIŃSKIE TOWARZYSTWO SPOŁECZNO-KULTURALNE, obecnie Związek Ukraińców...
- TOWARZYSTWO SPOŁECZNO-KULTURALNE MNIEJSZOŚCI NIEMIECKIEJ NA ŚLĄSKU OPOLSKIM, .
- TOWARZYSTWO SPOŁECZNO-KULTURALNE NIEMCÓW NA ŚLĄSKU OPOLSKIM, do 1993 Towarzystwo Społeczno-Kulturalne...