Reklama

POLSKA. SZTUKA. SZTUKA LUDOWA

Reklama

jej najstarszymi dziedzinami są budownictwo drewniane i snycerstwo oraz garncarstwo; w glinie oprócz naczyń tworzono figurki, zabawki. Budownictwo drewniane odznacza się różnorodnością form i motywów zdobniczych, wyróżnia się zwł. budownictwo podhalańskie i kurpiowskie (świeckie i sakralne); zachowały się liczne zabytki drewnianego budownictwa wiejskiego (kościoły, kaplice, bóżnice, domy mieszkalne, karczmy, kuźnie, spichlerze), np. w Chochołowie, Witowie, rejon ul. Kościeliskiej w Zakopanem oraz w parkach etnograficznych (Zubrzyca, Sanok, Nowy Sącz, Olsztynek, Wdzydze). Wysoki poziom osiągnęło snycerstwo i meblarstwo (wyposażenie obiektów sakralnych, skrzynie malowane lub rzeźbione, sprzęty domowe i pasterskie, np. formy na ser, czerpaki). Bogate tradycje posiada tkactwo ludowe (pasiaki łowickie, opoczyńskie i kurpiowskie, kraciaki, tkaniny wielonicielnicowe o ornamencie geometrycznym, charakterystyczne np. dla Podlasia i okolic), haft (łowicki, kurpiowski, podhalański, złoty i srebrny haft kaszubski, biały haft krakowski i sądecki), koronkarstwo (Koniaków i Istebna na Śląsku Cieszyńskim, okolice Opoczna). Znaczną urodą i zróżnicowaniem odznaczają się stroje ludowe (kilkadziesiąt typów), zwł. łowickie, kurpiowskie, góralskie. Ważne miejsce zajmuje ludowe kowalstwo (kraty, okucia, zamki, krzyże, spinki i klamry do ubiorów), wyrób przedmiotów skórzanych (skórzane buty i pasy, np. góralskie, sądeckie, lubelskie, śląskie). Osobne miejsce w polskiej sztuce ludowej zajmują wycinanki z papieru kolorowego (kurpiowskie, łowickie, opoczyńskie), ozdoby wnętrz (pająki, podłaźniki), przedmioty związane z obyczajami i świętami, np. szopki, palmy wielkanocne, maski a zwł. pisanki (zw. też kraszankami). Wysoki poziom osiągnęła rzeźba ludowa, drewniana (gł. w drewnie lipowym), rzadziej kamienna, przeważnie o tematyce sakralnej, związana ze zwyczajem stawiania przydrożnych kapliczek; ikonografia tych rzeźb oparta jest na wzorach kościelnych (wizerunki ukrzyżowanego Chrystusa, Piety, Madonny z Dzieciątkiem, wizerunki świętych), ale ich formy i wyraz są ludowe, bardzo zróżnicowane, pełne ekspresji i świadczą o dużej wyobraźni i wrażliwości ich twórców (np. postacie Chrystusa Frasobliwego); rzeźby pokryte są często polichromią; spośród ludowych rzeźbiarzy działających w XX w. wyróżniają się J. Wawro i L. Kudła. Oprócz obrazów na płótnie, tekturze, papierze, rozwinęło się od XVIII w. malarstwo na szkle (gł. na Podhalu i Śląsku); od końca XIX w. pojawiła się oprócz religijnej także tematyka świecka (scenki rodzajowe, zbójnickie, związane z podaniami ludowymi, portrety); w grafice dominował drzeworyt; szczególną formą malarstwa jest malowanie zewn. i wewn. ścian chat - gł. motywy roślinne (Zalipie) oraz malowane na płótnie makaty nad łóżka. P.sz.l. należy do najbogatszych i najbarwniejszych w Europie.

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama