Postać z powieści Fiodora Dostojewskiego Bracia Karamazow.
Świątobliwy mnich z monastyru znajdującego się nieopodal rodzinnego miasta Karamazowów, duchowy przewodnik ➞ Aleksego Karamazowa. O mediację w sporze dotyczącym spadku po matce zwracają się do pobożnego starca przyjaciele ➞ Dymitra Karamazowa. Jednak spotkanie synów z ojcem, ➞ Fiodorem Karamazowem, w celi szanowanego mnicha zmienia się (za sprawą Fiodora) w gorszącą groteskę. Tylko Zosima nie daje się wytrącić z równowagi i zaskakuje wszystkich pokłonem złożonym Dymitrowi jako temu, którego przeznaczeniem jest wielkie cierpienie.
Wkrótce starzec zapada poważnie na zdrowiu. Przed śmiercią opowiada Aloszy swoje dzieje: jako szlachcic i oficer prowadził niegdyś próżne, światowe życie, ale gdy omal nie zabił w pojedynku męża dawnej ukochanej, doznał iluminacji, nakazującej mu żyć wedle dosłownie rozumianych nakazów Ewangelii. W imię własnych doświadczeń nakazuje Aloszy wrócić do życia świeckiego, by wśród ludzi i ich spraw znalazł drogę do Boga. Gdy starzec Zosima umiera, pośród jego za- konnych braci upada przekonanie o jego świątobliwości, bo nad trumną nie dzieją się cuda, a samo ciało mnicha zaczyna ulegać "niegodnemu" rozkładowi.