położone we wsch. Polsce, przy granicy z Białorusią i Ukrainą, obejmuje regiony geogr. między Bugiem na wsch. i Wisłą na zach., a to Niz. Południowopodlaską, Polesie Zach. i Polesie Wołyńskie, Wyż. Lubelską, Wyż. Zachodniowołyńską, od płd. ograniczone wyżynnym pasmem Roztocza opadającym ku Kotlinie Sandomierskiej; pow. 25 115 km2 (trzecie pod względem obszaru w kraju); 2,2 mln mieszk. (1999); słabo zaludnione, 89 osób/km2 (średnia krajowa 124); nisko zurbanizowane, miasta zamieszkuje 46,4% ludności (w kraju 61,9%), najw. miasta: Lublin (355 tys. mieszk.), Chełm, Zamość, Biała Podlaska, Puławy, Świdnik, Łuków, Kraśnik, Lubartów, Biłgoraj, Hrubieszów. Utworzone 1919, w 1939 pomniejszone o 3 powiaty (sokołowski, węgrowski i garwoliński), 1948 o powiat siedlecki - na rzecz woj. warszawskiego; 1952 w ramach korekty granic uszczuplone o niewielki obszar przygraniczny (480 km2), przekazany ZSRR, posiadało wówczas pow. 24 829 km2; 1975 w ramach nowego podziału adm. znacznie pomniejszone na rzecz województw: chełmskiego, zamojskiego, tarnobrzeskiego, bielsko-podlaskiego i siedleckiego; pow. 6793 km2; 1 I 1999 przywrócone z niewielkimi zmianami do obszaru z lat 60.; pod względem adm. dzieli się na 20 powiatów ziemskich (bialski, biłgorajski, chełmski, hrubieszowski, janowski, krasnostawski, kraśnicki, lubartowski, lubelski, łęczyński, łukowski, opolski, parczewski, puławski, radzyński, rycki, świdnicki, tomaszowski, włodawski, zamojski) i 4 miasta na prawach powiatów grodzkich (Biała Podlaska, Chełm, Lublin, Zamość) oraz 213 gmin; stol. Lublin; woj. wchodzi w skład Euroregionu Bug. Ukształtowanie pow. na północy równinne, w części środk. i płd. wyżynne; gleby na wyżynach urodzajne (na Wyż. Lubelskiej płaty lessowe, na Wyż. Wołyńskiej czarnoziemy, w dolinach rzek mady), na równinach słabe; rzeki rzadkie, należące do dorzecza Wisły, gł. Wieprz z dopływami, graniczny Bug, Tanew, Krzna; rejony wokół Lublina zagrożone deficytem wody; na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej jeziora krasowe; na Polesiu znaczne obszary bagienne i torfowiska, tamże najdłuższy w Polsce kanał melioracyjny odwadniający podmokłe tereny Wieprz-Krzna (dł. 140 km, wybudowany 1961); lasów niewiele, zajmują ogółem 21,7% pow. (w kraju 28,4%), najw. Puszcza Solska, Lasy Janowskie, Parczewskie, Włodawskie; dominuje drzewostan iglasty; dwa parki narodowe (Roztoczański i Poleski), 17 krajobrazowych; klimat o cechach kontynentalnych, ze znaczną amplitudą temperatur (gorące lato, mroźna zima); średnie roczne temp. 7,5-8C; na Roztoczu największa w Polsce ilość dni bezchmurnych; średni roczny opad 550-650 mm. Gospodarczo region słabo rozwinięty (najniższe w Polsce dochody budżetowe gmin), o charakterze roln.-przemysłowym; procesy restrukturyzacji słabo zaawansowane; gł. przedsiębiorstwa: Daewoo Motor Polska (część dawnej Fabryki Samochodów Ciężarowych w Lublinie), Zakł. Azotowe w Puławach, Fabryka Łożysk w Kraśniku, Zakłady Lotnicze w Świdniku; nadto przem. spoż. (cukrowniczy, mięsny, młynarski, tytoniowy, piwowarski, spirytusowy), mat. budowlanych, maszynowy, meblarski (Biała Podlaska), szklarski (Lubartów), obuwniczy (Chełm); bogate złoża węgla kamiennego eksploatowane w Bogdance. Użytki rolne zajmują 68,4 pow. województwa (w kraju 59%); rolnictwo, jako gł. źródło utrzymania ludności - mimo korzystnych warunków glebowych i klimatycznych - mocno zacofane (niska kultura agrarna, słaba infrastruktura wsi), gospodarstwa rozdrobnione (przeciętna pow. 6,1 ha); uprawa pszenicy, żyta, jęczmienia, ziemniaków, buraków cukrowych (18% krajowej produkcji), roślin pastewnych, tytoniu, chmielu (67% krajowej produkcji), konopii, warzyw i owoców; hodowla trzody chlewnej, bydła, drobiu, owiec, koni (w Janowie Podlaskim słynna stadnina koni arabskich). Sieć komunikacji kolejowej słaba, drogowej nieco lepsza (przez płn. tereny województwa ma przebiegać autostrada Berlin-Moskwa); spore znaczenie przejść granicznych w Terespolu (do Białorusi) i w Dorohusku oraz Hrebennem (na Ukrainę); rozwinięty handel przygraniczny z obu krajami (bazary w Lublinie, Białej Podlaskiej, Chełmie). Centrum nauk. i kult. stanowi Lublin, gdzie znajduje się 7 wyższych uczelni, m.in. 2 uniw. (KUL oraz im. Curie-Skłodowskiej), politechnika, akad. med. i rolnicza. Walory turystyczne regionu nie w pełni wykorzystane; do najczęściej odwiedzanych msc. należą Puławy, Kazimierz Dolny i Nałęczów; cenne zabytki znajdują się także w Zamościu (kompleks dawnej twierdzy wpisany na Listę UNESCO), Lublinie (Zamek); wysoką klasę posiadają zespoły pałacowo-parkowe Czartoryskich w Puławach, Zamoyskich w Kozłówce i Potockich w Radzyniu Podlaskim; liczne przykłady ciekawej architektury sakralnej (kościoły, cerkwie, synagogi); kilka muzeów, m.in. w Nałęczowie biograficzne (B.Prusa i S.Żeromskiego); w Kazimierzu złotnictwa, na Majdanku (dzielnica Lublina) muzeum martyrologii; w Kozłówce galeria sztuki socrealistycznej.
- WOJEWÓDZTWO, największa jednostka...
- TARNOBRZESKIE WOJEWÓDZTWO, utworzone 1975 w płd.-wsch.(...)
- SIEDLECKIE WOJEWÓDZTWO, utworzone 1975 we wsch.(...)