miasto na prawach powiatu w woj. lubelskim, na Wyż. Lubelskiej nad rz. Łabuńką i jej pr. dopływem Topornicą; 1580 lokowany przez J. Zamoyskiego jako miasto-twierdza, przy handlowym szlaku Wołyń-Lwów-Lublin-Warszawa; od 1589 gł. ośr. rezydencyjny i gospodarczy ordynacji Zamoyskich; posiadał prawo składu, jarmarków, handlu bez cła w całym państwie; ośr. rzemiosła sukienniczego i skórzanego; 1585 prawo osadnictwa Ormian, 1586 Żydów (jedna z największych gmin w kraju), 1589 Greków; 1585 pierwsza w Polsce manufaktura kobierców, kurdybanów i safianów, 1666 ok. 200 warsztatów rzemieślniczych, od 1595 Akademia Zamojska; 1648 oblegany przez Tatarów i Kozaków, 1656 przez Szwedów, 1657 przez Rakoczego; utrata znaczenia na przełomie XVIII i XIX w.; od 1772 w Austrii, od 1809 w Księstwie Warszawskim, 1813 zajęty przez Rosjan, od 1815 w Król. Polskim; od 1821 własność rządowa (ordynację przeniesiono do Zwierzyńca); od XIX w. miasto powiatowe do 1975 i od 1999; ożywienie gospodarcze na przełomie XIX i XX w. (przem. drzewny, narzędzi rolniczych); 1916 linia kolejowa; VIII 1920 oblegany przez bolszewików, odparcie (bitwa pod Zamościem-Komarowem) 1. Armii Konnej Budionnego; w okresie okupacji hitler. masowe wysiedlenia (Zamojszczyzna); 1942 getto dla ok. 9 tys. Żydów, większość zamordowano w Bełżcu; 66,8 tys. mieszk. (2002); przem. spoż., drzewny, odzieżowy, materiałów bud., poligraficzny, paszowy; usługi dla rolnictwa; ośr. oświaty i kultury; Inst. Nauk Rolniczych Akad. Roln. w Lublinie, Biblioteka Kolegiacka ze starodrukami i inne; Zamojskie Tow. Przyjaciół Nauk; muzea; rzymskokat. diecezja zamojsko-lubaczowska; ośr. turystyki z bazą noclegową; zabytkowe stare miasto - wzór urbanistyki renesansu, na planie pięcioboku z fortyfikacjami bastionowymi (XVI/XVII w., rozbudowane w XIX w.); bramy z XVI w.; dawny pałac Zamoyskich z XVI w. (przebudowany w XVIII i XIX w.); ratusz z XVI, przebudowany w XIX w., rekonstruowany 1938, 1970; kolegiata - kaplica Zamoyskich (ob. katedra), budynki Akademii, cerkiew, synagoga z XVI w.; kamienice podcieniowe z XVI-XVII w.; kościoły i klasztory Franciszkanów i Reformatów; miasto wpisane na Listę UNESCO.
miejscowość w woj. mazowieckim, powiat wyszkowski.
miejscowość w woj. mazowieckim, powiat legionowski.
miejscowość w woj. mazowieckim, powiat wołomiński.
miejscowość w woj. mazowieckim, powiat sierpecki.
miejscowość w woj. łódzkim, powiat piotrkowski.
miejscowość w woj. kujawsko-pomorskim, powiat nakielski.
osiedle w woj. wielkopolskim, powiat ostrzeszowski.
miejscowość w woj. wielkopolskim, powiat gnieźnieński.
OCHRONA ZABYTKÓW, OGRODOWA SZTUKA, BLOCKE Willem, LUBELSKA WYŻYNA, ZAMOYSKI, POLSKA. SZTUKA. RENESANS, MORANDO, LINK, LISTA UNESCO, FORTYFIKACJA- Zamość, miasto wojew. wpd.-wsch.(...)
- TOMOROWICZ, Kazimierz (1897-1961)...
- KRASIŃSKI, Jan (ok. 1770 – ok.(...)