dawne państwo w zach. Afryce, na terenie obecnej Nigerii, Beninu i Togo (na zach. od delty Nigru); od XI w. stanowiło silną federację miast-państw o ustroju teokratyczno-monarchicznym, najstarsze m., Ife, było ośr. religijnym, centrum polit. stanowiło Ojo (Oyo); w XIII w. okres najw. rozwoju gosp. i kult. państwa (rozwinięty handel, rzemiosło, hodowla zwierząt, uprawa roli); w XVIII w. rozpadło się na zwaśnione księstwa (Egba, Ijebu, Ijesza, Ife, Ojo); w pocz. XIX w. podbite przez lud Fulbe, a od poł. XIX w. - przez Anglię; 1906 włączone do bryt. Kolonii i Protektoratu Nigerii Płd.; obecnie w Nigerii. Zabytki sztuki J., pochodzące gł. z XII -XIII w., odkryte zostały dzięki wykopaliskom L. Frobeniusa (1910-12) i ekspedycji ang. (1938-39); duża ilość rzeźb z mosiądzu i brązu (wykonanych doprowadzoną do perfekcji techniką odlewania na wosk tracony), z terakoty, kamienia, drewna i kości słoniowej; polichromowane maski, naczynia ceramiczne, ozdoby, elementy budynków (drzwi drewniane zdobione reliefami); realistyczne lub symboliczne ujęcie tematów, doskonałe opanowanie formy artystycznej.
- JORUBA, yoruba
- JORUBOWIE, Yoruba, Nage, Ulkami
- bewitchment, "zaczarowanie"; występuje...