publikacje (książki, czasopisma, druki ulotne, materiały ikonograficzne, film, audio i wideo) przygotowywane nielegalnie i rozpowszechniane poza cenzurą w PRL (oraz in. krajach bloku komunistycznego, gł. Czechosłowacji, ZSRR samizdat, na Węgrzech); związany z tworzeniem się niezależnych grup polit. i kult.; represjonowany przez władze. W Polsce istniał od początku tzw. Polski Ludowej, zwł. w okresie tuż po zakończeniu II woj. świat. i następnie po 1976 (powstanie Komitetu Obrony Robotników) do roku 1990, czyli zniesienia cenzury. Jako pierwsze po 1976 ukazywały się czasopisma informacyjno-publicystyczne (Biuletyn Informacyjny KOR, Robotnik), kulturalne (Zapis), później społ.-polit. o różnej orientacji (Głos, Krytyka, Res Publica) i środowiskowe (Hutnik). D.o.w. prezentował niedostępne na rynku oficjalnym dzieła lit. pięknej (pol. i obcej); eseje filoz., polit., społeczne, historyczne; wiadomości aktualne i dokumenty; serie (Archiwum Solidarności, Zeszyty Edukacji Narodowej), kasety audio, wideo (filmy fabularne i dokumentalne). Największe oficyny d.o.w. w Warszawie: Nowa (od 1977), Głos (od 1977), Oficyna Liberałów (od 1978), Krąg (od 1981), Przedświt (od 1982), CDN (od 1982), Po Most (od 1986); w Krakowie: KOS (od 1978), potem jako Oficyna Literacka (od 1982). Szacunkowo w d.o.w. opublikowano: VII 1944-VIII 1953 co najmniej 486 tytułów prasowych, 182 książki i broszury, 1278 druków ulotnych; VI 1976-VIII 1980 ok. 200 czasopism, ok. 300 książek i druków w 35 wydawnictwach podziemnych; do XII 1981 ok. 160 wydawnictw, ok. 3200 czasopism (wiele gazetek strajkowych, biuletynów), ok. 250 książek i broszur; 13 XII 1981 - koniec 1987: ponad 1700 czasopism, 3130 książek i broszur.
- drugi obieg literatury, pojęcie używane w publicystyce...
- współczesna literatura polska, 1. Lata wojny i okupacji...