wojny wzniecane z przyczyn rel. (czasem służących jako pozór), znane od starożytności, np. w Grecji ok. 590 p.n.e. wojna Tesalii przeciw m. Krissa i portowi Kirra (w Fokidzie), spowodowana nadużyciami w stosunku do pątników udających się do Delf (oba miasta zburzono, ludność sprzedano w niewolę); 448 p.n.e. Sparta przeciw Fokidzie, która zajęła Delfy; w średniowieczu określenie wypraw wojsk chrześc. przeciw muzułmanom lub poganom (np. rekonkwista w Hiszpanii, wyprawy Krzyżaków), łączące się często z próbą chrystianizacji podbitych ludów; w państwach islamskich krucjaty przeciw niewiernym (dżihad), traktowane jako powinność religijna.
- Mazowsze, (1943)
- Hemar Marian, właśc. Jan M. Hescheles, (1901-72)
- HEMAR, Marian, właśc. Marian...