Reklama

ROSYJSKA SZTUKA

Reklama

najstarsze przejawy sztuki Słowian wsch. pochodzą z i epoki brązu, jest to drobna rzeźba kultowa (figurki kobiece i zwierzęce), ceramika ryta i malowana, ozdoby z metalu; z poł. I w. n.e. pochodzi architektura drewniana (o konstrukcji wieńcowej), rzeźba dekoracyjna, ceramika, biżuteria (wpływy sztuki scytyjsko-sarmackiej). Od 988 (przyjęcie chrześcijaństwa) datuje się tzw. sztukę ruską znajdująca się pod bezpośrednim wpływem sztuki bizantyjskiej; jej rozkwit nastąpił w państwie kijowskim (X - XII w.) za panowania Włodzimierza i Jarosława; pierwsza świątynia chrześcijańska, Cerkiew Dziesięcinna w Kijowie (ok. 990), jest trzynawowa, krzyżowo-kopułowa, podobnie jak następne świątynie z tej epoki (cerkiew Spaso-Preobrażeńska w Czernihowie, Sofijska w Kijowie, cerkwie w Nowogrodzie Wlk., Połocku), powstają liczne klasztory (Ławra Peczerska); rozwija się malarstwo naścienne i miniaturowe; w okresie rozdrobnienia odrębność wykazuje architektura w księstwie włodzimiersko-suzdalskim (sobór Uspieński we Włodzimierzu, 1160 i sobór Dmitrijewski, 1200), malarstwo tamże (słynna ikona Matki Boskiej Włodzimierskiej w soborze Dmitrijewskim, XII w.); pojawia się rzeźbiona dekoracja często na wszystkich ścianach budowli (sobór Grigorijewski w Jurijewie Polskim, 1230); w Nowogrodzie Wielkim powstaje szkoła malarska (freski w Starej Ładodze); w XIV w. działał tu Teofan Grek, który oddziałał na malarstwo ruskie; od poł. XIV w. wzrost znaczenia Moskwy, budowa Kremla, rozwój monastyrów (Ławra Troicko-Siegiejewska, sobór Uspienski w Zwenigrodzie, 1399), zastosowanie łuku kokosznikowego, coraz bardziej odrębne od bizantyjskiego staje się malarstwo, szczyt osiągnęło w twórczości A. Rublowa (Św. Trójca, ok. 1410); za panowania Iwana III rozbudowa Kremla, sobory Uspienski, Błogowieszczenski, Archangielski, pałac Granowitaja Pałata; w następnych wiekach w malarstwie kontynuowano tradycje Rublowa (freski Dionizego w monasterze Terapontowskim), w malarstwie ikon wyodrębniła się szkoła Stroganowska (XVI-XVII w.), wprowadzająca elementy pejzażu, tła architektoniczne, indywidualizację postaci, nawet portret; od czasu panowania Piotra I mówi się o sztuce rosyjskiej przyjmującej wpływ sztuki europejskiej, gł. baroku; rozwój architektury wiąże się z budową Petersburga, gdzie działa wielu architektów obcych (W. Rastrelli buduje Pałac Zimowy, D. Terazzini); powstają liczne pałace podmiejskie: Oranienbaum, Peterhof, kwitnie rzeźba portretowa (C.B. Rastrelli) i malarstwo (A.M. Matwiejew), rozwija się rzeźba monumentalna i portret (A.P. Antropow, I.P. Argunow). Narodowym stylem rosyjskim stał się klasycyzm; działają architekci A.F. Kokorinow, Jean Baptist Vallin de la Mothe, Antonio Rinaldi, pod koniec XVIII w. też Ch. Cameron (pałac Pawłowski k. Petersburga), I.J. Starow (Pałac Taurydzki); rzeźbę dekoracyjną tworzyli M.I. Kozłowski i E.M. Falconet (pomnik Piotra Wielkiego w Petersburgu), portret rzeźbiarski - F.I. Szubin. W pocz. XIX w. w Petersburgu panował styl surowy, stylizowany na klasycznej architekturze greckiej (A.N. Woronichin - sobór Kazański, A.D. Zacharow - Gmach Admiralicji; K.I. Rossi - rozwiązania urbanistyczne: pałace Michajłowski, Senatu, Synodu, plac Teatralny); w odbudowywanej po pożarze 1812 Moskwie - budownictwo mniej oficjalne, style historyczne, wzory ruskie (Joseph Beauvais, D. Gillardi, A.F. Grigorijew). Najwybitniejszy malarz poł. XIX w. to portrecista O.A. Kiprienski, malarstwo rodzajowe uprawiał A. Orłowski, A.G. Wenecjanow, S.F. Szczedrin (studium w plenerze), szkoła pejzażu to M.N. Worobiow i J.K. Ajwazowski; tematykę patriotyczno-historyczną podjęli A.I. Iwanow, A.J. Jegorow; okres klasycyzmu to także silny rozwój rzemiosła artystycznego (meblarstwo, brązy, ceramika, szkło). W 2. poł. XIX w. znakomicie rozwija się malarstwo; 1870 zał. tow. pieriedwiżników, propagujących realizm, rodzajowość, nowe podejście do pejzażu (I.N. Kramskoj, W.G. Pierow, G.G. Miasojedow, N.N. Gay); malarstwo krajobrazowe uprawia I.I. Lewitan, realistyczne i historyczne - I.J. Riepnin. Na przełomie XIX i XX w. pojawia się modernizm wiązany ze stowarzyszeniem Mir iskusstwa (A.N. Benois, K.A. Somow, L.N. Bakst, A.P. Riabuszkin, J.J. Lanceray i inni); w tym nurcie powstają scenografie do baletów Diagilewa, symbolizm prezentował M.A. Wrubel, M.W. Niestierow, realizm i impresjonizm pojawia się u K.A. Korowina, N.A. Kasatkina, A.A. Ryłowa. Po 1900 Rosja jest jednym z najprężniejszych ośrodków sztuki awangardowej, utrzymującym bezpośrednie kontakty z Paryżem i Berlinem; uprawia się tu kubizm, fowizm, futuryzm, powstają liczne grupy artystyczne (Bubnowyj Walet 1910, Oslinyj Chwost 1911, Gołubaja Roza i inne); gł. ośr. to Moskwa, Petersburg, Kijów, Odessa; ważną rolę odgrywa czasopismo (i galeria) "Zołotoje runo"; gł. przedstawiciele awangardy to P.W. Kuzniecow, R.R. Falk, I.I. Maszkow, K. Malewicz, A.A. Exter; w Monachium tworzyli A. Jawlenski, bracia Burlukowie i W. Kandinsky. Powstają nowe teorie: suprematyzm - Malewicz, rajonizm - Łarionow, konstruktywizm - N. Gabo, A. Pevsner, A.M. Rodczenko); po 1917 wielu przedstawicieli awangardy przyłączyło się do propagandowej i rewolucyjnej działalności kierowanej przez A.W. Łunaczarskiego; współpracowali z nim M. Chagall, Juon, B. Kustodijew, Kandinsky, Tatlin, Malewicz, Rodczenko, El Lissitzky; powstają liczne stowarzyszenia: Stowarzyszenie Artystów Rewolucyjnej Rosji (AChRR) i "Lef"; w architekturze dominował konstruktywizm, Le Corbusier zaprojektował w Moskwie gmach Ministerstwa Przemysłu. Okres fascynacji rewolucją nie trwał długo, tym bardziej że 1932 wprowadzono przymusowo realizm socjalistyczny; jako jego twórcy wyróżnili się m.in. architekci: A.W. Szczusiew, I.A. Fomin, I.W. Żółtowski, W.G. Gelfrejch, K.S. Mielnikow, bracia M.J. i P.A. Gołosowowie, M.J. Ginzburg, N.Dż. Kolli; rzeźbiarze: N.A. Andriejew, S.T. Konienkow, I.D. Szadr, W.I. Muchina, J.W. Wuczeticz; malarze: I.E. Grabar, J.J. Lanceray, M.W. Niestierow, B.W. Ioganson, A.A. Dejneka; graficy: D.S. Moor, W.A. Faworski, Kukryniksy, J.A. Kibrik. Od lat 60., a zwł. w latach 80., sztukę ros. zaczyna cechować większa różnorodność metod twórczych (m.in. styl zw. soc artem - G.D. Bruskin, I.J. Kabakow i inni); w architekturze dominują nowoczesne i funkcjonalne rozwiązania.

Powiązane hasła:

ALEKSIEJEW Fiodor J., GRUZIŃSKA SZTUKA, SOMOW, RODCZENKO, RIEPIN, ANDRIEJEW Nikołaj A., TATLIN, RIABUSZKIN, RYŁOW, ANTROPOW Aleksiej P.

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama