Joseph (1732-1809)
kompozytor austriacki, jeden z tzw. klasyków wiedeńskich; od 1761 przez ponad 30 lat związany z dworem książąt Esterházych, na którym pełnił funkcję nadwornego kapelmistrza, dostarczającego nowych kompozycji - zwłaszcza księciu M. Esterházemu, sprzyjającemu różnym dziedzinom sztuki, zwłaszcza zaś muzyce; po śmierci księcia (1790) H. wyjechał do Wiednia, skąd następnie na zaproszenie skrzypka i impresaria J.P. Salomona wybrał się na koncerty do Londynu; koncerty te organizowane w Hanover Square Rooms cieszyły się wielkim uznaniem i 1791 Uniw. Oksfordzki uhonorował H. tytułem doctora honoris causa w dziedzinie muzyki; z tej okazji symfonia G-dur, którą dyrygował H. w czasie ceremonii, otrzymała nazwę Oksfordzkiej; w następnych latach kompozytor jeszcze kilkakrotnie odwiedzał Anglię, biorąc udział w koncertach organizowanych przez J.P. Salomona; 1795 powrócił na dwór Esterházych, by objąć orkiestrę; kontrakt przewidywał dostarczanie jednej mszy rocznie, stąd też do 1802 powstało ich łącznie sześć; w tym okresie H. ukończył pracę nad oratorium Stworzenie świata; ostatnie lata życia spędził w Wiedniu. H. jest kontynuatorem starowiedeńskiej tradycji kompozytorskiej; w pocz. okresie twórczości posługiwał się fakturą homofoniczną i wieloczęściową formą, później zwrócił się w stronę baroku; uchodzi za twórcę kształtu nowoczesnej symfonii; okres 1768-73 zaznaczył się wpływem pierwiastków preromantycznych oraz dalszą krystalizacją form typowych dla klasyki wiedeńskiej: sonaty fortepianowej, kwartetu smyczkowego i symfonii, dla której ustalił się cykl 4-częściowy; okres 1773-79 przyniósł kompozycje religijne (Cäcilienmesse, oratorium Il ritorno di Tobia) oraz operowe (L'infedeltá delusa, La vera constanza); lata 1780-90 przyniosły ostateczną krystalizację sonaty (drugi temat, przetworzenie). Po 1790 H. całkowicie zrezygnował ze stosowania barokowych technik kompozytorskich; powstało wówczas 12 symfonii tzw. londyńskich, uchodzących za najważniejsze w dorobku kompozytora; poznał również dzieła Mozarta, które wywarły wpływ na jego twórczość; w latach 1795-1803 H. skupił się na pisaniu utworów wokalno-instrumentalnych (6 mszy i oratoria pozostające w nurcie wpływów G.F. Händla). W wielu kompozycjach H. widoczny jest wpływ muzyki ludowej (gł. chorwackiej, węgierskiej i austriackiej). Zachowany dorobek kompozytorski H. (wiele rękopisów spłonęło w czasie dwukrotnych pożarów domu H. w Eisenstadt) obejmuje: 104 symfonie (m.in. najgłośniejsze: nr 6 D-dur Le matin, nr 7 C-dur Le midi, nr 8 G-dur Le soir, nr 30 C-dur Alleluja, nr 31 D-dur Hornsignal, nr 44 e-moll Pożegnalna, nr 59 A-dur Symfonia ognia, 6 symfonii tzw. paryskich, w tym nr 83 g-moll Kura i nr 92 G-dur Oxfordzka, 12 symfonii londyńskich - w tym m.in. nr 94 G-dur Z uderzeniem w kotły, nr 100 G-dur Wojskowa, nr 101 D-dur Zegarowa, nr 104 D-dur Londyńska; 16 uwertur, 24 koncerty fortepianowe i kilkanaście na inne instrumenty (m.in. na 2 liry korbowe), 83 kwartety smyczkowe i inne drobne formy kameralne, kilkaset triów i duetów na różne instrumenty, liczne utwory fortepianowe (gł. sonaty); 24 opery, oratoria (m.in. 7 Słów Chrystusa na Krzyżu, Stworzenie świata, Pory roku), 14 mszy, 2 Te Deum, Stabat Mater, liczne wersje Salve Regina, kantaty, pieśni (w tym 445 opracowań pieśni szkockich, irlandzkich i walijskich); pieśń Gott erhalte Franz den Kaiser do 1920 i 1929-46 była austriackim hymnem narodowym.
MSZA, PAISIELLO, BEETHOVEN Ludwig van, STAROWIEDEŃSKA SZKOŁA, KANTATA, WARIACJE, MARSALIS, ORFEUSZ, WEBER, PLEYEL
- Haydn Joseph, (1742-1809)
- WIEDEŃSCY KLASYCY, grupa działających...
- DEUTSCHLAND, DEUTSCHLAND ÜBER ALLES IN DER WELT..., (niem. = Niemcy , Niemcy...