Georg Wilhelm Fryderyk (1770-1831)
filozof niemiecki, studiował teologię (wraz z zaprzyjaźnionymi z nim F.W.J. Schellingiem i F. Hölderlinem) w Tybindzie, do powołania na katedrę w Jenie (1801) był guwernerem w Bernie i Frankfurcie; 1808-16 dyr. gimnazjum w Norymberdze, następnie prof. uniw. w Heildelbergu, a 1818 objął po J.G. Fichtem katedrę w Berlinie, gdzie nauczał do śmierci pozostając najbardziej wpływowym filozofem pruskim. Gł. zasługą Hegla było opracowanie metody dialektycznej i jej zastosowanie do interpretacji życia społecznego i kultury. Dialektykę rozumiał nie tyle jako sposób badania, ale jako dynamikę rozwoju samej rzeczywistości. Założenie, że teza przechodzi w antytezę, aby potem zespolić się w syntezę, dotyczy zarówno rozwoju samej myśli, jak i rzeczywistości. H. jest przekonany, że świat jest całkowicie przezroczysty dla myśli, w całości pozwalający się ująć w pojęcia. System H. jest radykalnym idealizmem ontologicznym, który najlepiej charakteryzuje jego słynne powiedzenie: "Jeśli teoria nie zgadza się z faktami, tym gorzej dla faktów". Idealizm H. cechuje romantyczny dynamizm, przeświadczenie, że absolut staje się i rozwija nieustannie. Bóg jest Duchem, który rozwija się w historii. Zgodnie z dialektyką filozofia H. dzieli się na 3 części: teza - logika, antyteza - filozofia przyrody, synteza - filozofia ducha. Duch - Absolut jest wspólnym przedmiotem sztuki, religii i filozofii. Sztuka (teza) rozpoznaje go w formach poznania zmysłowego, religia (antyteza) w formach emocjonalnych przeżyć, dopiero filozofia (synteza) ujmując Absolut za pomocą języka abstrakcyjno-pojęciowego w jego rozwoju (jako filozofia dziejów) jest najdoskonalszą formą jego poznania. W swojej koncepcji uznał, że "prawda jest całością", co oznacza, że wszystko, co ma sens, zawdzięcza go całości. Ten prymat całości wpłynął na uznanie przez H. prymatu społeczności wobec jednostek. Na płaszczyźnie filozofii politycznej oznaczało to, że państwo (w konkretnej sytuacji państwo pruskie) jest szczytem rozwoju Ducha. Słynne sformułowanie z przedmowy do Zasad filozofii prawa: "co jest rozumne, jest rzeczywiste, a co jest rzeczywiste, jest rozumne" mogło prowadzić do moralnej zgody na każdy zastany porządek polityczny; teza o "rozumności rzeczywistości" stała się jednym z gł. problemów, z jakimi musieli uporać się kontynuatorzy H. zarówno na lewicy (K. Marks), jak na prawicy (A. Cieszkowski). Patrz też hasło heglizm. Gł. dzieła H.: Fenomenologia ducha, Nauka logiki, Encyklopedia nauk filozoficznych, a także oparte na notatkach i zapiskach studentów wydane pośmiertnie Wykłady z filozofii dziejów, Wykłady o estetyce, Wykłady z historii filozofii.
GNOSTYCYZM, SCHELLING, UNIWERSYTET HUMBOLDTA W BERLINIE, RITSCHL, , WAHL, LIBELT, STRAUSS, FENOMENOLOGIA, ANTYTEZA
- HEGEL, Konstanty (1799-1876)...
- Hegel Georg Wilhelm Friedrich, (1770-1831)
- Hegel Georg Wilhelm Friedrich, (1770-1831)