problem, jaki stanowiła w polityce W. Brytanii Irlandia - integralna część Korony Bryt. Niezadowolenie ze sposobu sprawowania rządów i narastająca nędza doprowadziły do zorganizowanego oporu przeciw panowaniu bryt. Powstanie Wielkanocne
z 1916 doprowadziło do uzyskania niepodległości w 1919, na mocy traktatu londyńskiego z 1921 w obrębie Korony Bryt. pozostała Irlandia Płn., zwana Ulsterem. Fakt ten uniemożliwił ostateczne zakończenie i.p. i rozpoczął okres krwawego konfliktu, w który bezpośrednio była zaangażowana W. Brytania, ale pośrednio też Irlandia, utrzymująca w konstytucji zapis o dążeniu do jedności wyspy. Najtragiczniejszy wymiar konflikt ten miał jednak dla samych mieszkańców Ulsteru. Ta część Zjednoczonego Królestwa, obejmująca 6 hrabstw ze stolicą w Belfaście (ogólna pow. 14 146 km2, ludność ponad 1 mln 600 tys.), dzieli się na protestantów (56%) i katolików (43%). Ekstremiści katol. nie pogodzili się z utratą jedności i ich organizacja IRA, podjęła walkę o zjednoczenie kraju. W latach 60. kryzys się zaostrzył, walki uliczne przerodziły się w wojnę domową,
w której po drugiej stronie znalazły się bojówki ekstremistów protest. Niezbędne stało się wprowadzenie do Ulsteru wojskowych sił bryt. i stała kontrola sytuacji. To jednak tylko wzmocniło nienawiść i wzmogło walki oraz akcje terrorystyczne. Próby zakończenia konfliktu podejmowane w latach 70. przez premiera E. Heatha i 80. przez M. Thatcher nie przyniosły rezultatów. IRA przeniosła też akcje terrorystyczne na grunt rdzennej
W. Brytanii. Do rozmów powrócono w 1994, kiedy IRA ogłosiła rozejm, został on zerwany w 1996, a IRA dokonała kolejnego zamachu w Londynie. Od VII 1997 rozpoczęła się kolejna faza rozmów inicjowanych przez nowego premiera
T. Blaira. Po raz pierwszy do rokowań zasiedli obok premierów W. Brytanii i Irlandii przeciwnicy z Sinn Fein - polit. skrzydła IRA - G. Adams i D. Trimble
z ramienia unionistów protest., którzy uzgodnili porozumienie podpisane w IV 1998. Uznaje ono, iż połączenie Ulsteru z Irlandią i wszelkie zmiany w jego statusie muszą być zaakceptowane przez większość jego mieszkańców. Akceptuje się odrębność nar. katolików uważających się za Irlandczyków. Głównym organem władzy będzie parlament, w którym zasada proporcjonalności ochroni katolików przed całkowitą dominacją ze strony protestantów. Powstaje Rada Północ-Południe skupiająca przedstawicieli Dublina i Ulsteru, więźniowie z IRA wychodzą na wolność. Referenda w Irlandii i Ulsterze z 22 V 1998 przyniosły zwycięstwo zwolennikom pokoju i porozumienia. Konflikt, który w ciągu 28 lat pochłonął 3228 ofiar, 67 tys. rannych, ma szanse na zakończenie.
- Irlandzka Armia Republikańska, (Irish Republican Army...
- O, Sean (1880-1964)
- Irlandia, Republika Irlandii (Eire),...