tajna, silnie scentralizowana organizacja przestępcza, która zdobywa dochody nielegalnymi metodami. Najczęściej zajmuje się wymuszaniem pieniędzy od właścicieli sklepów i restauracji
(w zamian za ochronę), produkcją i handlem narkotykami, kradzieżą i przemytem samochodów, kontrolowaniem hazardu
i prostytucji. Osiągane dochody lokuje
z reguły w legalne przedsięwzięcia gosp., dzięki czemu ma niejednokrotnie możliwość zdobywania wpływów na sferę finansowo-ekon. i polit. państwa. W działalności swojej posługuje się najczęściej terrorem, szantażem, korupcją, zabójstwem. M. działają w USA, Rosji i wielu krajach europejskich. Narodziny m. sięgają początków XIX w., kiedy na Sycylii powstała tajna organizacja w celu ochrony ludności przed bandyckimi napadami i nadużyciami obcych wojsk. Po zjednoczeniu Włoch w 1869, m. została opanowana przez elementy przestępcze, od tego czasu prowadzi działalność sprzeczną z prawem. Najsilniejszą organizacją mafijną jest sycylijska cosa nostra, która opanowała teren pn. Włoch (m.in. Florencję i Mediolan), ściśle współpracuje z m. amerykańską. Drugą co do wielkości neapolitańska komorra. Mniejsze znaczenie mają corona unita i N'drangheta. Sądzi się, że wszystkie one mają powiązania z włoskim światem polityki i gospodarki państwa.