miasto w woj. śląskim (powiat będziński), na obszarze Garbu Tarnogórskiego, nad Białą Przemszą; 6,7 tys. mieszk. (2002); prawa miejskie od 1286; w XIII-XIV w. ośr. wydobycia rud żelaza i ołowiu, po wyczerpaniu się złóż podupadł; od 1795 w zaborze austr., od 1809 w Księstwie Warszawskim, od 1815 w Królestwie Polskim; 1870-1958 pozbawiony praw miejskich; w końcu XIX w. rozwój przem. (walcownia blach, ponownie kopalnia rudy żelaza i galmanu); 1975-84 w granicach Dąbrowy Górniczej; z tego okresu stacja końcowa LHS (szerokotorowej kolei z Rosji, którą dostarczano rudę żelaza do Huty Katowice); ob. rozważana budowa wielkiego terminalu przeładunkowego (z pomocą Unii Eur.) towarów z Rosji, a także drogą kontynentalną z Japonii i Korei Płd.; dobre połączenia drogowe (szlaki do Dortmundu, Frankfurtu, Hamburga, Rotterdamu, Rzymu, Paryża, Londynu, Madrytu i Lizbony); 1999 włączony w ramach nowego podziału terytorialnego kraju do woj. małopolskiego, po referendum mieszkańców I 2002 przeniesiony do śląskiego; liczne zabytki z XIX w., m.in. kościół, plebania, ruiny klasycystycznego pałacu, zabudowania folwarczne, park krajobrazowy; muzeum regionalne.
SŁAWKÓW
Miejscowości