Reklama

SZWAJCARSKA SZTUKA

Reklama

najstarsze zabytki pochodzą z neolitu; z okresu rzym. pozostały ruiny budowli, rzeźby, mozaiki, wyroby złotnicze; sztuka nowożytna pozostawała pod wpływem silnych zawsze kulturowo ościennych krajów: Francji, Niemiec i Włoch - i była bardzo zróżnicowana. Z czasów chrześc. najstarszym zabytkiem są pozostałości jednonawowego kościoła w Romainmôtier (V w.); do najstarszych należy też baptysterium w Riva S. Vitale (VI w.); od VI w. powstawały klasztory benedyktynów (St. Maurice d'Agaune, Payerne, St. Gallen); liczne romańskie kośc. (zdradzające często wpływy burgundzkie) pochodzą z XI w., szczytowym osiągnięciem architektury romańskiej była katedra w Bazylei; sztukę romańską reprezentuje też malarstwo ścienne, miniatorstwo, rzeźba figuralna, rzeźba w kości słoniowej. W gotyku powstały katedry w Lozannie, Fryburgu, Bernie (wszystkie XIII w.), kośc. St. Oswald w Zug, St. Leonard w Bazylei; zamki: Chillon, w Lozannie, Bellinzonie, Aigle; ratusze w Bernie i Fryburgu; w 1. poł. XV w. w Bazylei działał malarz K. Witz (obrazy ołtarzowe, z jednymi z pierwszych w sztuce eur. przedstawieniami pejzażu). Renesans pojawił się najpierw w kantonach graniczących z Włochami (katedra w Lugano, kolegiata w Bellinzonie, kośc. S. Lorenzo w Locarno); powstawały budowle świeckie z arkadowymi dziedzińcami (pałac Rittersche w Lucernie, 2. poł. XVI w.); zach. Szwajcaria pozostawała pod wpływami architektury franc.; przedstawicielami szwajc. renesansu są malarze: N. Manuel, zw. Deutsch, H. Leu mł., T. Stimmer, J. Amman (działał w Niemczech), Merianowie, grafik i złotnik U. Graf; w Szwajcarii działał też H. Holbein mł. W XVII w. mieszały się w architekturze różne style: mocna była wciąż jeszcze fascynacja gotykiem (kośc. Wizytek we Fryburgu, ze sklepieniami o niezwykle złożonym systemie żeber, 1653-56); powstawały budowle renesansowe (ratusz w Zurychu, koniec XVII w.), oraz barokowe, pod wpływem baroku niem. (kośc. w Muri i założenie klasztorne w Einsiedeln, przełom XVII/XVIII w.); kontrastują z nimi utrzymane we franc. stylu Ludwika XVI obiekty wznoszone w zach. Szwajcarii (kośc. i domy w Genewie) oraz surowe kośc. protestanckie (Temple w Genewie, kośc. św. Ducha w Bernie). Malarstwo barokowe tworzyli G. Serodine, S. Gessner, J.É. Liotard, K. Wolf. Klasycyzm widoczny jest zwł. w ratuszu w Neuchâtel (koniec XVIII w.) i w zach. portyku katedry w Genewie (1752-56, B. Alfieri); w rzeźbie ten styl reprezentowali A. Trippel. J.A. Christen, poza Szwajcarią tworzyli A. Graff i A. Kauffmann. W XIX w., podobnie jak w innych krajach eur., panował historyzm; w malarstwie dominowały sceny rodzajowe o rodzimej tematyce, pejzaż, portret, tworzyli F. Diday, A. Calame, F. Buchser, G. Segantini (Włoch); pod koniec XIX w. do głosu doszedł symbolizm (A. Böcklin, F. Hodler - jedna z największych indywidualności w sztuce eur. przełomu XIX i XX w.); z rzeźbiarzy wyróżniał się A. de Niederhäusern, zw. Rodo. W XX w. Szwajcaria wniosła poważny wkład w rozwój nowoczesnej architektury eur., działali architekci: K. Moser, M.E. Haefeli, R. Steiger, H. Baur; poza Szwajcarią działał światowej sławy architekt Le Corbusier (1931-32 zbudował blok mieszkalny w Genewie), także H. Meyer, M. Bill. W malarstwie i grafice ważną rolę odegrali: C. Amiet, F. Vallotton, R. Auberjonois, P. Klee, S. Taeuber-Arp; w rzeźbie: A. Giacometti, M. Bill, H. Haller. Na przestrzeni całego XX w. Szwajcaria utrzymała wysoki poziom architektury; nowoczesne realizacje, o dużych wartościach estetycznych, dalekie są od ekstremizmu i irracjonalizmu; we współczesnej sz.sz. wyróżniają się malarze H. Berger, E. Morgenthaler, A. Schnyder, H. Mattmüller, R. Iseli; grafik i rzeźbiarz B. Luginbühl. Na wysokim poziomie stoi grafika użytkowa, wzornictwo przemysłowe i rzemiosło artystyczne.

Powiązane hasła:

NIEMIECKA SZTUKA, BILL Max, TAEUBER-ARP, ERNST Max

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama