nazwa zjednoczonych w jednym kościele wyznań, których podstawą są nauki M. Lutra; głównym dokumentem doktrynalnym jest Augsburgskie wyznanie wiary (1530); początkowo działalność K. E.-A. rozwinęła się w Niemczech, z czasem objęła kraje skandynawskie, nadbałtyckie, Węgry, Czechy, Słowację, USA; 1947 powstała Światowa Federacja Luterańska grupująca 2/3 kościołów protestanckich. W Polsce luteranizm pojawił się w XVI w; pierwszy edykt przeciwko rozpowszechnianiu pism luterańskich wydaje Zygmunt I Stary 1520; rozkwit tego Kościoła następuje za panowania Zygmunta Augusta: centrum w Królewcu, silny ośr. (istniejący do dziś) na Śląsku Cieszyńskim; 1565, po synodzie w Gostynie, w Wielkopolsce powstaje pierwsza diecezja ewangelicko-augsburska; z 1632 pochodzi pierwszy przekład protestancki Biblii, tzw. Biblia Gdańska; więcej wolności dla działań K. E.-A. tworzy zgoda sandomierska (1570) oraz uznanie przez sejm dokumentów konfederacji warszawskiej 1573; rozwój K. E.-A. hamuje ruch kontrreformacji; ponowny rozkwit po Konstytucji 3 Maja gwarantującej wolność wyznania i sumienia; pod koniec XVIII w. ok. 200 tys. wyznawców; w okresie zaborów znaczny wpływ na rozwój K. E.-A. miał napływ kolonistów niem.; 1817 z połączenia wyznań luterańskich i Kościoła Reformowanego powstał Ewangelicki Kościół Unijny; po II wojnie św. ok. 100 tys. wyznawców; ob. ok. 80 tys. (2002); od 1947 czł. Światowej Rady Kościołów i Pol. Rady Ekumenicznej.
- KOŚCIÓŁ EWANGELICKO-AUGSBURSKI, kościół protestancki...
- Kościół Ewangelicko-Augsburski, skupia wyznawców luteranizmu,...
- Kościół Ewangelicko-Reformowany, (prezbiteriański)