(1945-47)
wielotomowy reportaż M. Wańkowicza, wyjątkowy w zakresie dokumentacji jednego wydarzenia (rozmowy z uczestnikami bitwy, wiedza autora - korespondenta wojennego, dane z dokumentów sztabowych). Wańkowicz zarejestrował wszystkie ważne fakty, stworzył z b. wielu epizodów obraz kilkudziesięciu godzin przygotowań i samej walki. Uwagę skupił na przedstawieniu żołnierzy, zachowując autentyczne nazwiska, ale charaktery i czyny kształtując jako połączenie cech i czynów kilku postaci. Ich portrety składają się na obraz armii zróżnicowanej pod względem społ., kult. i narodowościowym. W gawędową narrację wplótł autor liczne, dające się wyodrębnić głosy bohaterów (polifonia), przytoczone w mowie pozornie zależnej. W tekście pojawiają się też fragm. autotematyczne (Wańkowicz odsłania warsztat reportera). W Polsce B. o M. C. ukazała się w 1956 r., a jej skrócona wersja Monte Cassino i Szkice spod Monte Cassino w 1957 i 1969 r.
- Monte Cassino, [ czytaj : monte kas-ino]...
- MONTE CASSINO, klasztor (opactwo)...
- PIĄTKOWSKI, Henryk (1902-69)