Reklama

Jasiński Jakub

(1761-94)

poeta i żołnierz, najwybitniejszy przedstawiciel pol. poezji jakobińskiej. Po ukończeniu Szkoły Rycerskiej (1780) pełnił w niej funkcje oficerskie. Podczas Sejmu Wielkiego organizował Korpus Inżynierów W. Ks. Litewskiego. Został mianowany jego komendantem. Za męstwo w kampanii 1792 r. odznaczony przez Stanisława Augusta krzyżem Virtuti Militari. W r. 1793 należał w Wilnie do sprzysiężenia przygotowującego powstanie. W czasie insurekcji - jako jej dowódca na Litwie (w stopniu generała) - reprezentował radykalne poglądy; wcielał je w życie organizując oddziały kosynierów, stosując terror (kazał powiesić targowiczan). Odwołany z dowództwa przez T. Kościuszkę, wziął udział w obronie Warszawy. Poległ na szańcach Pragi. Epoka romant. otoczyła go legendą żołnierza-bohatera. Pozostawił ok. 40 różnych tekstów. Pierwszą ich grupę stanowią proste, ale eleganckie piosenki w stylu sentymentalnym (np. Jaś i Zosia - inc. "Chciało się Zosi jagódek…") oraz wiersze zawierające horacjańską refleksję nad życiem, pochwałę postępu i cywilizacji. Druga grupa to utwory o charakterze libertyńskim: Do Stefana Batorego - atak na instytucję Kościoła, Do świętoszka - obrona tolerancji rel. i głoszenie hasła równości ludzi wobec natury, oraz Do Boga - manifest deizmu. Kolejną grupą są erotyki utrzymane w konwencji klasycyst. i rokokowej oraz melancholijne liryki osobiste. J. był także autorem bajek, pisanych pod wpływem I. Krasickiego, oraz poematu heroikomicznego Sprzeczki, ośmieszającego życie kleru. Najciekawsze w utworze są dygresje, w których autor kpi z klasycyst. poezji i wygłasza pochwałę sztuki naturalnej, bez reguł i przepisów. Całość organizuje osoba narratora, prezentującego swój punkt widzenia, zwracającego się wprost do czytelnika. Sprzeczki rozpoczęły w lit. pol. dzieje gat., którego pełną realizacją jest Beniowski J. Słowackiego. Twórczość J. kończą 3 utwory polit. Wiersz w czasie obchodzonej żałoby przez dwór polski po Ludwiku XVI krążył po Warszawie w okresie targowicy. Poeta zwracał się w nim do Polaków z gniewnym apelem, by zamiast obchodzić żałobę, zareagowali na dramatyczną sytuację ojczyzny. Głosił równość wszystkich wobec prawa, przypominał winy Ludwika XVI wobec własnego narodu. Ten jakobiński tekst kończy się wyrażeniem nadziei, że ścięcie króla będzie przestrogą dla innych władców (jeśli nie, to "niech zginą króle, a świat będzie wolny"). Wymowa utworu tak oburzyła Stanisława Augusta, że wyznaczył 1000 dukatów nagrody za ujawnienie autora. Wiersz Do egzulantów polskich. O stałości (1793) jest odezwą do zbiegłych na emigrację przywódców konspiracji przedpowstaniowej. J. nakreślił wizję świata wolności, równości i braterstwa, złożył hołd rewol. Francji, wskazał na konieczność udziału ludu w powstaniu, przedstawił obraz dawnej potęgi i obecnego upadku kraju, wyraził wiarę w siłę narodu i w zwycięstwo. Za życia poety opublikowano tylko Do egzulantów polskich, pozostałe wiersze krążyły w odpisach. Jedyne do dziś wyd. zbiorowe utworów J. - 1863 r.

Reklama

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama