(1967), Koniec świata szwoleżerów (1972-79)
cykl eseistyczny M. Brandysa, którego głównym wątkiem są losy oficerów kampanii napoleońskiej, w tym bitwy spod Somosierry. Autor śledzi koleje życia dawnych żołnierzy pułku szwoleżerów także w okresie Królestwa Kongresowego, wiele uwagi poświęca lojalnemu wobec caratu W. Krasińskiemu (ojcu poety), interesuje go aktywna politycznie rodzina Łubieńskich oraz radykalny "szwoleżer złej konduity" W. Zwierkowski. Wielu dygnitarzy wojskowych i cywilnych skonfrontował Brandys z konkretnym wydarzeniem polit. (powstanie 1830), postawił w sytuacji dram. wyboru, interesowały go racje intelektualne i moralne kierujące ich decyzjami. W K. i i. biografia bohatera stanowi tylko punkt wyjścia do odtworzenia klimatu polit. i obycz. epoki, w wywiadzie dla "Literatury" pisarz podkreślał, że w historii interesują go fakty i żywe postacie. W udokumentowanej narracji na szeroką skalę wykorzystane zostały źródłowe dokumenty epoki, cytowane są listy bohaterów, zapiski współczesnych, pamiętniki, które autor łączy ze sobą komentarzem, wprowadzając w ten sposób czytelnika w świat dociekań piszącego. W ten sposób początkowe eseje biograficzne (np. o Sułkowskim Oficer największych nadziei) przekształcone zostały w bogatszą formę wypowiedzi, łączącą gruntowność dociekań historyka z wyobraźnią artysty.
- BRANDYS Marian, (1912-98)
- Brandys Marian, (1912-98)
- Brandys Marian, (1912-98)