Reklama

Król-Duch

poemat historiozoficzny J. Słowackiego, łączący elementy liryzmu i epiki, nie ukończony, powst. 1845-49, wyd. częściowo jako K.-D. Rapsod I (1847), podejmujący pytania o pochodzenie, naturę i przeznaczenie nie tylko człowieka, ale i narodu. Utwór jest artyst. ujęciem genezyjskiej filozofii, zajmującej odrębne miejsce w nurcie pol. mesjanizmu. Siłą sprawczą rozwoju zdaniem poety jest nieśmiertelny Duch, obdarzony wolą działania, który walką, cierpieniem, ofiarą i śmiercią niszczy formy stare, by tworzyć nowe, odrodzone w doskonałości. Warunkiem postępu jest więc stałe ścieranie się sił przeciwstawnych (życia i śmierci), a dzieje narodu są rodzajem kolejnej wędrówki coraz to doskonalszych duchów, wśród których szczególna rola przypada królom-duchom (wodzom, poetom). Nakreślony świat pradawnej Słowiańszczyzny obrazuje formowanie się narodu i państwowości pol., jest poet. mitem wykładającym pogląd Słowackiego na historię i zadania w niej pełnione przez Polaków. Podzielona na 4 rapsody podstawowa część poematu jest zapisem dziejów Popiela, Mieczysława, Piasta, Ziemowita, Bolesława Chrobrego, Bolesława Śmiałego.

Reklama

Pierwszym ogniwem łańcucha królów-duchów został gr. heros - Her Armeńczyk, przed którym w Hadesie stanęła wizja Umiłowanej, wybrała ona kraj słowiański i towarzyszyła w kolejnych wcieleniach, tworząc wraz z duchem-antagonistą symboliczną triadę, później nazywana Pani Słowa, Niebieska Królowa.

Jej ludzkim odpowiednikiem są kolejno u Popiela - Wanda, u Mieczysława - Dobrawa, Bolesława Śmiałego - Świętochna. Popiel panuje okrutnie, ale scala ziemie; Mieczysław prowadzi do szybkich przemian cywilizacyjnych i kulturowych, ponosi jednak klęskę posługując się tylko siłą słowa; trzeci władca zapominając o szczególnej misji odda się tylko uciechom, władzę przejmie duch-antagonista w postaci biskupa Stanisława. Trzy typy duchów prezentują różne odmiany grzechów najczęściej popełniane przez rządzących, natomiast przykład dobry Bolesława Chrobrego pozostaje tylko w proroctwie. Dalsze dzieje pozostały zakreślone we fragmentach, ujmują jednak narodziny Ludu-Chrystusa, któremu wschodzi już czas misji nazwany "sternicą wszelkiej obłąkanej łodzi". Złączenie różnych elementów kulturowych i środków artyst. nadaje utworowi charakter wizji poet. mityczno-baśniowych dziejów słowiańskich, wielokrotnie później w literaturze przedstawianej (J. I. Kraszewski, T. Miciński, S. Wyspiański, S. Żeromski, A. Gołubiew, T. Parnicki).

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama