(1837-1917)
historyk lit., działacz polit., publicysta. Studiował prawo i filozofię w Krakowie i Wiedniu. Na przełomie 1857 i 58 r. odbył podróż do Francji, Hiszpanii i na Bliski Wschód. W l. 1861-62 przebywał w Paryżu, gdzie pracował w biurze polit. Hotelu Lambert - ośrodka prawicy emigracyjnej. Był jednym z przywódców powstania styczniowego w Krakowie (stronnictwo "białych") - po klęsce został uwięziony na ok. 2 lata. Współautor Teki Stańczyka, współzałożyciel "Przeglądu Polskiego", od 1870 współwłaściciel "Czasu". Był posłem na sejm, potem członkiem austr. Izby Panów. Ważna postać w życiu nauk. Galicji. Od 1872 r. prof. UJ, dwukrotny rektor tej uczelni; od 1873 r. członek krak. Akademii Umiejętności (w 91 r. jej prezes). Z katedry uniw. ustąpił w 1909 r., ale pracował naukowo do końca życia. Jako uczony zajmował się gł. lit. XVI i XIX w. (rozprawy o Kochanowskim, Fredrze, Krasińskim, Sienkiewiczu oraz Pisarze polityczni XVI w., 1886). Potępiał pozytywistów za wprowadzenie do lit. brzydoty i pospolitości (niechęć do realizmu). Przekonany o szczególnej roli powieści hist. w życiu narod., stał się rzecznikiem H. Sienkiewicza. Stronniczo oceniał lit. - zawsze z punktu widzenia polit. tendencji. Największe dzieło T., Historia literatury polskiej t. I-VI (1900-7) - skrót dawnych artykułów i wykładów uniwersyteckich, w momencie ukazania się już była przestarzała erudycyjnie. Przyniosła jednak nowe myślenie o dziejach lit. (jako o procesie) i odrzucenie kontekstu biograficznego na rzecz tworzenia portretu psychol. pisarza. Po ogłoszeniu Teki Stańczyka pisywał utwory satyr., np. wydaną bezimiennie parodię Wesela S. Wyspiańskiego pt. Czyściec Słowackiego. Do końca życia został wierny poglądom polit. stańczyków. W wierszu O bardzo niegrzecznej literaturze polskiej i jej strapionej ciotce, napisanym dla Zielonego Balonika, wykpił go T. Żeleński-Boy.