(1756-87)
poeta, uczeń A. Naruszewicza. "Cudowne dziecko" lit. oświec. - debiutował jako 15-letni chłopiec wierszami zamieszczonymi w "Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych". Jego talent ujawnił się już w szkole (jezuickie Collegium Nobilium) - Mowa do Jego Królewskiej Mci, wygłoszona na popisie, została wydrukowana w "Wiadomościach Warszawskich". Jako pisarz pod dużym wpływem S. Trembeckiego. Twórczości W. towarzyszyła stale atmosfera skandalu. Był autorem ostrych satyr i paszkwili na dostojników państwowych i króla. Pierwowzorów bohaterów łatwo się było domyślić - zdarzało się, że poeta wymieniał ich nazwiska. Od Woltera nauczył się gniewnego, niestroniącego od inwektyw stylu. Znakomicie posługiwał się komizmem, karykaturą. Pierwsze starcie z dworem nastąpiło po napisaniu Portretów pięciu Elżbiet bezstronnym pędzlem malowanych i w dzień ich imienin darowanych od przyjaznego im sługi, ośmieszających m.in. siostrę króla E. Branicką i I. Czartoryską - żonę Adama Kazimierza. II starcie nastąpiło po opublikowaniu Uwag w sprawie Węgierskiego z Wilczewskim - najciekawszego w lit. pol. protestu przeciw sarmatyzmowi i samowoli możnych. W. został oskarżony o obrazę rządu i skazany na grzywnę i tygodniowe więzienie. Buntownicza postawa poety wynikała z jego libertynizmu. Protestował przeciw normom społ. krępującym jednostkę. Poczucie zniewolenia potęgowała jeszcze sytuacja polit. Polski. W Obywatelu prawym W. stworzył obraz "czasu hańby", scharakteryzował zdrajcę i przeciwstawił mu wizerunek posła patrioty w porozbiorowym kraju. Był jednak także piewcą nieograniczonej niczym radości życia, głosicielem epikureizmu (list poetycki Do Bielińskiego. Myśl moja). Pisał wiersze okolicznościowe, bajki, epigramaty. Tłumaczył teksty Woltera, Rousseau, Monteskiusza i in. Prześladowany, przestał pisać i w 1779 r. opuścił na zawsze Polskę. Podróżował po Europie (Belgia, Niemcy, Włochy, Szwajcaria, Francja) i Stanach Zjednoczonych (poznał G. Waszyngtona i T. Kościuszkę), majątek zdobył grą w karty. Z tego okresu pochodzą poemat heroikomiczny Organy, pamiętniki i listy miłosne (w jęz. franc.) - najciekawszy przykład epistolografii pol. XVIII w. W. działał na wyobraźnię pisarzy - bohaterem utworów uczynili go: K. Hoffmanowa, J. I. Kraszewski, Z. Kaczkowski, A. Nowaczyński.
- Węgierski Tomasz Kajetan, (1756-87)
- KAJETAN, Pochodzenia łacińskiego,...
- WĘGIERSKI, Tomasz Kajetan (1756-87)...