Tytułowy bohater opowiadania Antek Bolesława Prusa.
Dziecko chłopskie, od piątego roku życia pasące świnie. Opiekuje się młodszą siostrą Rozalką. Zafascynowany wiatrakiem znajdującym się na drugim brzegu Wisły zakrada się na prom i dociera na miejsce. Podziwia wiatrak i dzięki pastuchom dowiaduje się o jego działaniu i przeznaczeniu. Odtąd zaczyna budować miniatury wiatraków, potem płotów, drabin, studni i chałup. Wkrótce traci ojca, którego w lesie drzewo przytłukło. Ku utrapieniu matki zaniedbuje prace gospodarskie. W wieku dziesięciu lat jest świadkiem śmierci siostry, Rozalki, którą za radą znachorki Grzegorzowej, dla odegnania choroby, włożono do rozgrzanego pieca chlebowego na trzy Zdrowaśki. Niedługo potem, po rozmówieniu się z kumem Andrzejem matka wysyła Antka na naukę do szkoły gminnej. Wraz z dziećmi uczy się alfabetu, dostaje baty od nauczyciela i pomaga w jego gospodarstwie. Gdy nauczyciel domaga się pieniędzy za naukę, matka zabiera chłopca ze szkoły. Antek najmuje się u sąsiadów do prac gospodarskich, wreszcie zostaje przyjęty „do terminu” przez kowala z drugiej wsi – na sześć lat i bez zapłaty. Śpi w stodole i pracuje w kuźni. Okazuje się uczniem pojętnym i zdolnym, co nie podoba się kowalowi, obawiającemu się z jego strony konkurencji, dlatego zostaje odsunięty od kowalstwa. Trafia do posług gospodarskich: kopie w ogrodzie, rąbie drewno, opiekuje się dziećmi. Wreszcie ucieka od kowala i wraca do matki. Zakochuje się w młodej i pięknej wójtowej, którą spotyka w kościele. W czasie wylewu Wisły rodzina Antka traci część dobytku. Z powodu biedy matka i Andrzej postanawiają wysłać chłopca w świat. Podczas nabożeństwa w kościele Antek chce wręczyć wójtowej prezent – wystrugany przez siebie krzyżyk, z powojem u dołu, z narzędziami męki i z ręką Pańską na lewym ramieniu. Na podniesieniu przedostaje się do ławki, w której zasiada kobieta, lecz onieśmielony wycofuje się i wiesza krzyżyk na ścianie, wśród darów wotywnych. Wyrusza w świat żegnany przez matkę i Andrzeja.