Główny bohater powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) "Pożegnanie jesieni".
Niedoszły artysta i prawnik (raczej też niedoszły), młody i przystojny, miota się między idealnym uczuciem do niewinnej narzeczonej, Zosi Osłabędzkiej i "wściekłym" pożądaniem do demonicznej Heli Bertz. Prowadzi to do pojedynku z adoratorem Heli, księciem Prepudrechem. Atanazy zostaje ranny, a w czasie jego rekonwalescencji wszystko pozornie wraca do normy. Następują szczęśliwe zaślubiny Bazakbala z Zosią i Prepudrecha z Helą, ale już w czasie uczty weselnej w pałacu Bertzow Atanazy zdradza żonę z Helą.
Erotyczne poszukiwania Bazakbala nie kończą się na pożyciu z żoną i zdradach z Helą, ale twórczo zostają uzupełnione przez homoseksualną przygodę z pewnym hrabią. Choć wokół toczy się rewolucja Sajetana Tempe, obie pary małżeńskie wyjeżdżają zgodnie do Zakopanego, gdzie Atanazy coraz gorliwiej oddaje się miłosnym uciechom z Helą. Przyłapany na gorącym uczynku Bazakbal staje się przyczyną samobójczej śmierci ciężarnej żony.
Przy okazji Hela zostaje także uwolniona od małżeństwa, bowiem Prepudrech zostaje aresztowany po próbie uduszenia Atanazaego. Szczęśliwa para podróżuje po Afryce i Azji, zgłębiając coraz nowe zakamarki erotycznych doświadczeń. W końcu skrajnie wyczerpany (zwłaszcza seksem grupowym) Atanazy samotnie wraca do ojczyzny, gdzie otrzymuje pracę od nowego dyktatora, Sajetana Tempe.
Pierwszy urlop postanawia spędzić w Zakopanem i oddać się wspomnieniom o Zosi, a także kokainowym seansom. Aresztowany przez straż graniczną zostaje rozstrzelany w trybie natychmiastowym jako szpieg. W filmie M. Trelińskiego z 1990 r. rolę Atanazego grał Jan Frycz.