Czarodziej z powieści Johna Ronalda Reuela Tolkiena Hobbit, czyli tam i z powrotem i Władca Pierścieni.
Mały staruszek z długą brodą, w spiczastym niebieskim kapeluszu, szarym długim płaszczu ze srebrną szarfą i czarnych butach. Ma przyjaciół w każdym państwie Śródziemia. Przyłącza Bilba do wyprawy krasnoludów przeciw smokowi Smaugowi. Na początku sam jest przywódcą tej wyprawy, ale potem znika załatwiać swoje tajemnicze sprawy. Pojawia się w najtrudniejszych momentach nie wiadomo skąd i zawsze ratuje przyjaciół.
Jest bardzo tajemniczy, spostrzegawczy, pełen dobroci i humoru. Uczestniczy w wielkiej bitwie krasnoludów, elfów i ludzi przeciw goblinom i wilkom (Hobbit,...), zostaje przewodnikiem Drużyny Pierścienia (Władca Pierścieni). Odkrywa, że pierścień Bilba jest najważniejszy spośród pozostałych Pierścieni Władzy. Dostrzega wielkie niebezpieczeństwo grożące ze strony Saurona i jego sprzymierzeńca, Sarumana.
Robi wszystko, aby zapewnić powodzenie wyprawie do Gór Przeznaczenia. Walczy z potworem w Morii. Drużyna jest przekonana, że zginął, on jednak zjawia się po metamorfozie, jaką przeszedł zwyciężając potwora. Nazywany wcześniej Gandalfem Szarym przemienia się w Gandalfa Białego i staje się najpotężniejszym dobrym czarodziejem Śródziemia.
Pomaga Frodowi zniszczyć pierścień i potęgę Saurona, a Aragornowi odzyskać tron. Po zakończeniu wyprawy odpływa z przyjaciółmi z Szarej Przystani.