Tytułowy bohater tragedii Juliusza Słowackiego "Horsztyński".
Horsztyński to stary bohater konfederacji barskiej, teraz (jest rok 1794) stanowiący wzór niezłomnej postawy dla młodego syna Hetmana Szymona Kossakowskiego, Szczęsnego. W czasach konfederackich życie uczyniło z Horsztyńskiego dozgonnego wroga Hetmana: namiętnie kochał jego żonę (siostra Szczęsnego, Amelia, jest faktycznie córką Ksawerego), a dodatkowo zdobył dowody zdrady narodowej popełnionej przez starego Kossakowskiego.
Ale zniszczony życiem i oślepiony w walce konfederat nie wie, że jego młodziutka druga żona Salomea jest obiektem uczuć Szczęsnego, a i jej syn Hetmana nie jest chyba obojętny. Gdy w domu Horsztyńskiego zjawia się Hetman Kossakowski, pragnący odzyskać kompromitujące dokumenty (w obliczu nadciągających wydarzeń, związanych z powstaniem kościuszkowskim, obawia się konsekwencji), stary szlachcic każe ukryć się w pobliżu słudze i w razie potrzeby strzelać.
Hetman jednak dostrzega w lustrze uzbrojonego pachołka i boleśnie upokarza Horsztyńskiego (O hańbo! Nie można ufać szlacheckiemu słowu ... ), snując przy okazji insynuacje na temat związku Salomei ze Szczęsnym. Załamany starzec wzywa młodego magnata i proponuje mu szczególny pojedynek: będą strzelać do siebie z pistoletów, z których tylko jeden jest nabity.
Horsztyński domyśla się jednak, że Szczęsny wykorzystał jego ślepotę i tak poprowadził losowanie, że śmiercionośna broń znalazła się w jego rękach. Oddaje więc strzał w powietrze, roztrzaskując wiszący na ścianie krzyż. Dramat Słowackiego nie został ostatecznie ukończony, z licznych przesłanek można jednak wnioskować, że po wyjeździe młodego Kossakowskiego Horsztyński odebrał sobie życie.