Reklama

Innego świata bohater

Tożsamy z autorem narrator i główna postać powieści Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Inny świat.

W  pierwszych   rozdziałach   opowiada o swoim pobycie w kolejnych sowieckich więzieniach i o zesłaniu do obozu koncentracyjnego. Następnie przechodzi do opisu funkcjonowania takiego obozu, mówi o warunkach życia więźniów, o losach niektórych swoich współtowarzyszy. Wnikliwie analizuje ich zachowania, zastanawia się nad motywacją ich czynów. Ostatnie rozdziały ukazują wydostanie się autora z obozu oraz spotkanie w czerwcu 1945 w Rzymie współwięźnia z Witebska, stanowiące nawiązanie do wydarzeń z pierwszego rozdziału.

Reklama

Taki typ narracji sprawia, że kompozycja Innego świata ma charakter nowelistyczny, bez wyraźnie zaznaczonego przebiegi akcji. Na prawach osobnego, bardzo ważnego wątku występuje w narracji bohatera utwór Fiodora Dostojewskiego Wspomnienia z domu umarłych. Lektura rosyjskiego pisarza uświadamia bohaterowi wspólnotę ze skazanymi sprzed kilkudziesięciu lat: Widziałem w nieprzytomnej i rozgorączkowanej wyobraźni długie szeregi nazwisk tych, co tu byli przed nami i zdążyli wydrapać w skale ślad swego istnienia, zanim zalał ich i pochłonął z ledwie dosłyszalnym bulgotem wieczny mrok.

Wszystkie wątki utworu - trumienna cywilizacja łagrów, opis typowych sytuacji obozowych, mikronowele biograficzne - podporządkowane są w narracji bohatera jednolitej perspektywie poznawczej: wydobywaniu z pojedynczych zdarzeń wiedzy o człowieku i o charakterze sowieckiego komunizmu. Opis funkcjonowania obozu polega głównie na rekonstrukcji zasad jego organizacji, polegającej na maksymalnym wykorzystaniu więźniów przy minimalnych racjach żywnościowych.

Narrator ujawnia, że łagry pełniły także funkcję ideologiczną: służyły przeobrażeniu człowieka, który - gdyby przeżył - powinien być przekonany o daremności wszelkiego oporu. Pisarz rejestruje obyczajowość łagrów: podział na więźniów kryminalnych i politycznych, zbiorowe gwałty na kobietach, bestialstwo funkcjonariuszy. Zdaniem pisarza obóz nie ujawnia ostatecznej prawdy o ludzkim świecie: Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach. Uważam  za  upiorny nonsens  naszych czasów próby sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich.

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama