Tytułowa postać z dramatu Witolda Gombrowicza.
Panna na wydaniu, którą bezskutecznie próbują wyswatać dwie podejrzane ciotki i do której prawo rości sobie tchórzliwy, enigmatyczny Inocenty. W czasie spaceru po parku na mało ponętną dziewczynę zwracają uwagę dworzanie lokalnego księcia, nie spodziewając się, że sztubacka zabawa przybierze nader poważny obrót.
Znudzony dotąd książę Filip niespodziewanie oświadcza się Iwonie i wprowadza ją na zamek. Wraz z przyjacielem Cyrylem usiłuje tam wykrzesać z dziewczyny jakąkolwiek reakcję, słowo, gest. Niema i zamknięta w sobie Iwona nie daje im spokoju. Drażni także wszystkich dokoła: króla, królową, panny z fraucymeru i samego księcia. Na jej widok każdemu przypominają się jego drobne grzeszki lub słabości, wyzwalając niechęć, a w końcu i otwartą agresję.
Solidarny w obliczu Iwony dwór skazuje wreszcie intruza na śmierć (przez zadławienie ośćmi karasków w śmietanie). Gombrowicz stworzył postać bez wyrazistej zawartości, prawie pustą i przez to intrygującą. Wszystko, co wiadomo na temat Iwony, budują zdania przeczące lub logika paradoksu: nie jest piękna, nie mówi, nie uwodzi, nie śpiewa, nie zachowuje się jak inne panny.
Cierpi na dziwną przypadłość chronicznego braku energii, co przypomina błędne koło: jest anemiczna, ponieważ krew krąży w niej zbyt wolno, krew krąży zbyt wolno, ponieważ jest anemiczna. Iwona to skandal na tle skonwencjonalizowanego dworu, dziwoląg, poczwara. Jednocześnie bohaterka skupia w sobie siłę nieskrępowanej, hermetycznej naturalności: jako jedyna niczego nie udaje, nie pozuje, nie przybiera masek.
W swoim "rozmamłaniu" i nijakości jest bytem nietkniętym przez formy zewnętrzne, doskonale "wsobnym", nieprzeniknionym dla otoczenia. Wciela w ten sposób Gombrowiczowskie marzenie o dziewiczej, idealnej tożsamości człowieka nieskażonego sztucznością świata. Na przykładzie Iwony widać nie tylko ideał człowieczeństwa wyswobodzonego z okowów kultury, ale także znamienny mechanizm społeczny. Iwona to kozioł ofiarny, przysłowiowy "inny", w którym zbiorowość dostrzega swoje winy i którego poświęca się dla zachowania bądź przywrócenia naruszonego ładu.