Bohaterka historii miłosnej o Tristanie i Izoldzie, legendy celtyckiej spisanej w XII wieku (zachowały się fragmenty dwu, nieco różniących się, niezachowanych w całości utworów Thomasa i Béroula), najbardziej popularna dziś wersja to stylizowana kompilacja zachowanych fragmentów legendy, dokonana przez Josepha Bediera w 1900 r.
Izolda jest piękną księżniczką irlandzką. Poznaje Tristana gdy ten, w zwycięskiej walce z Morholtem, niezwykle silnym rycerzem, szwagrem króla Irlandii, zostaje zraniony zatrutą włócznią. Może go uratować jedynie siostra Morholta, królowa i jednocześnie matka Izoldy. Młodzieniec przybywa do Irlandii przebrany za wędrownego śpiewaka.
Królowa za pomocą swych czarów przywraca mu zdrowie, a następnie czyni go w Kornwalii nauczycielem muzyki swej córki. Po powrocie do Kornwalii Tristan opowiada swemu wujowi - królowi Markowi o urodzie Izoldy z takim zachwytem, że ten wysyła go do Irlandii, by przywiózł mu księżniczkę jako narzeczoną. Młody rycerz wyrusza w podróż, w Irlandii zabija strasznego smoka, po czym oświadcza się w imieniu swego wuja Marka.
Tristan i Izolda wsiadają na statek, a wraz z nimi wierna służąca Brangien (Bragwaine), której matka Izoldy dała napój miłosny prosząc, by podała go nowożeńcom przed nocą poślubną. Niestety, jeszcze na statku Izolda wraz z Tristanem nieświadomie wypijają ten napój i opanowuje ich ogromna wzajemna miłość.
Wkrótce jednak dochodzi do ślubu Izoldy i Marka, a w czasie nocy poślubnej piękną księżniczkę zastępuje Brangien. Tristan i Izolda, spotykają się nadal nocami przy źródle, ale wścibscy dworacy donoszą królowi o tym. Kochankowie zostają skazani na stos, Tristanowi udaje się zbiec, a król Marek postanawia oddać wiarołomną żonę bandzie trędowatych.
Tristanowi udaje się jednak ją odbić, po czym oboje udają się do lasu, gdzie pędzą pustelnicze życie. Marek nie zaprzestaje poszukiwań i wreszcie trafia do ich szałasu. Tam, widząc że kochanków podczas snu oddziela od siebie miecz Tristana zrozumiał, że ich miłość jest platoniczna. Włożył jedynie Izoldzie swój pierścień na palec i zamienił miecz siostrzeńca na swój.
Kochankowie rozmyślając nad tym wydarzeniem doceniają wspaniałomyślność króla i postanawiają się z nim pojednać i zaprzestać grzesznej miłości. Izolda odzyskuje zaufanie męża i wraca do Kornwalii, a Tristan udaje się do Bretanii, gdzie poślubia księżniczkę Izoldę o Białych Dłoniach, ale małżeństwo to pozostaje nieskonsumowane.
Pomimo to ani Tristan ani Izolda Złotowłosa nie są w stanie uwolnić się od fatalnej miłości. Młodzieniec wielokrotnie przybywa do niej w przebraniu udając szaleńca, przesyła upominki - między innymi zaczarowanego pieska z wiszącym na szyi dzwoneczkiem, który miał moc rozpraszania wszelkiego rodzaju smutków. Kiedy królowa zdała sobie sprawę z jego właściwości, zdecydowała, że nie może korzystać z tego daru sama i wrzuciła dzwoneczek do morza.
Tristan, w wyniku odniesionych w bitwie ran, na łożu śmierci, pragnie jeszcze raz zobaczyć swą ukochaną. Wysyła po nią statek. Izolda przybywa, ale nie zastaje go już przy życiu, a to w wyniku intrygi zazdrosnej Izoldy o Białych Dłoniach. Statek, którym przypłynęła ukochana Tristana rozpiął biały żagiel jako znak, że na pokładzie jest Izolda Złotowłosa. Jednak żona oświadcza Tristanowi, że żagiel jest czarny i chory umiera z rozpaczy.
Gdy Złotowłosa wbiega do sypialni, pada martwa na ciało ukochanego. Król Marek dowiedziawszy się o śmierci kochanków oraz o tym, że wszystkiemu winien był miłosny napój kazał pochować ich w Kornwalii we wspólnym grobie, na którym wyrosły dwa splecione z sobą drzewa.