Postać historyczna, bohaterka wielu prac naukowych oraz szeregu utworów literackich, m.in. dramatu Williama Shakespeare’a Henryk VI, poematu heroikomicznego Woltera Dziewica Orleańska, tragedii Fryderyka Schillera Dziewica z Orleanu, sztuki George’a B. Shawa Święta Joanna, dramatu Jeana Anouilha Skowronek, a także dzieł muzycznych (m.in. oratorium Artura Honeggera do tekstu Paula Claudela Święta Joanna na stosie), baletowych i kilkunastu filmów fabularnych.
Historyczna Joanna (ok. 1412-1431) była córką chłopa z Domrémy, pobożną i niewykształconą. Twierdziła, iż od dzieciństwa słyszy głosy Boga i świętych. To one w 1429 r. miały jej kazać udać się na dwór następcy tronu Francji, przyszłego Karola VII. Francja przegrywała wówczas tzw. wojnę stuletnią z Anglią, wspomaganą przez Burgundię, Karol musiał zrzec się prawa do korony. Joanna d'Arc twierdziła, że słyszane przez nią głosy powierzyły jej misję usunięcia Anglików z kraju i przywrócenia Karolowi jego praw. Poprowadziła wyprawę na Orlean (stąd jej przydomek "Dziewica orleańska") uwalniając miasto od oblężenia. Ożywione jej duchem wojska francuskie odbiły kilka kolejnych miast, w szeregach angielskich zaczęła się panika, Karol udał się do Reims i dokonał koronacji... W 20 lat później Francja zakończyła pełnym sukcesem przegraną już, zdawałoby się, wojnę. Sama Joanna nie dożyła efektów swego wystapienia.
W maju 1430 r. została ujęta przez Burgundczyków, a następnie za ogromną kwotę odsprzedana Anglikom. Ci dziewczynę, cieszącą się u ziomków opinią świętej, postawili przed są- dem kościelnym oskarżając ją o herezję i czary. Joanna w obawie przed torturami uznała się nawet winną, potem jednak przyznanie się odwołała i 30 V 1431 r. została spalona na stosie. Wyrok anulował papież Kalikst III w 1456 r., a świętą została Joanna d’Arc ogłoszona w 1920 r. Jej literackie portrety zazwyczaj mają sporo rysów hagiograficznych - choć np. dla Szekspira była rozpustną czarownicą (ale ten reprezentował angielski punkt widzenia), a Wolter wykpiwał jej świętość nie negując pobożności i roli historycznej.
Częstym motywem jest konfrontowanie głębokiej wiary bohaterki z autorytetem sądu biskupiego, który ją skazał, ukazywanie jej osamotnienia w niedoli czy próba ważenia racji tych, którzy jak Joanna wzywali do walki z wyczekującymi (jak król) stosownej chwili.