(627-687) postać historyczna, poeta, bohater jednej z opowieści Abu al Faradża al-Isfahaniego zawartych w Kitab al-Aghani (Księga pieśni).
Żył najwcześniej spośród sławnych "ko- chanków uzryjskich", symbolizujących wierną, idealną miłość do jednej kobiety. Pochodził z plemienia Bakr, które koczowało w okolicach Mekki i Medyny. Wyróżniał się niezależnym, silnym charakterem. Wbrew woli rodziny ożenił się z wybraną przez siebie dziewczyną z obcego plemie- nia o imieniu ➞ Lubna - przełamując opór ojca dzięki interwencji i autorytetowi swojego mlecznego brata Al-Husajna, wnuka proroka Mahammada (Mahometa). Po około roku Lubna okazała się bez- płodna, ale Kajs odmówił rozwodu i ożenku z jedną z licznych stryjecznych sióstr. Wówczas jego ojciec Zarih, co dzień zaczął stawać w palącym słońcu szantażując syna własną śmiercią, o ile nie rozwiedzie się. Kajs osłaniał głowę ojca płaszczem, jednak po kilkudziesięciu dniach, uległ mu i rozwiódł się z Lubną, która płacząc odjechała ze swoim plemieniem.
Kiedy Kajs zostaje zmuszony do małżeństwa z Beduinką, która wyratowała go z omdlenia na drodze (czego dokonuje formalnie tylko i nie odsłoniwszy nawet zasłony z jej twarzy odjeżdża), Lubna godzi się na małżeństwo z kupcem z Medyny. Nastąpił długi okres rozłąki i tęsknoty, w którym Kajs Ibn Zarih upodobnił się do innych nieszczęśliwych poetów. Wpadał w depresję i szaleńczo tęsknił za swoją ukochaną żoną, z którą łączyła go pełnia szczęścia i więź miłości - jak mówił w swojej poezji.
Tworzył wiersze nie opisujące fizycznego piękna ukochanej, jak czynili to inni poeci arabscy, lecz koncentrując się na wiecznym trwaniu miłości głębokiej, duchowej, droższej od duszy, oraz wzajemnym zrozumieniu, wyrozumiałości dla błędów i współczuciu. Czuł się winny z powodu rozwodu, buntował się przeciw ojcu i zaczął starać się o odzyskanie żony. Jednał sobie obrońców i protektorów, a talent poetycki zapewnił mu przychylność ogółu, toteż doprowadził do ponownego małżeństwa z Lubną. Różni się w ten sposób od późniejszych o 20 lat, bohaterów podobnych opowieści ➞ Kajsa Ibn Mulawwaha i ➞ Dżamila, których miłość kończy się szaleństwem i samotną śmiercią.