Tytułowa bohaterka szeroko rozpowszechnionej bajki ludowej wywodzącej się z Egiptu bądź mitologii grecko-rzymskiej (znanej na całym świecie w ok. 700 wersjach); pierwsza zapisana wersja pojawiła się w Chinach ok. roku 860 n.e., w Europie zapisanej po raz pierwszy przez Charlesa Perrault.
Kopciuszek to młoda dziewczyna, osierocona w dzieciństwie przez matkę. Wkrótce potem ojciec ożenił się z wdową posiadającą dwie córki. Macocha nie lubi Kopciuszka, dba tylko o własne córki, Kopciuszkowi przydzielając najmniej wdzięczne, brudne (to od sadzy czyli kopcia, którym jest na stałe uwalana, pochodzi polskie imię bohaterki) prace domowe.
Również na bal u księcia zabiera tylko swoje córki, Kopciuszkowi nakazując wybrać groch wsypany do popiołu. Dzięki pomocy ptaków dziewczynka wykonuje swą pracę szybciej niż myślała macocha, a z kolei dobra wróżka wyposaża ją w strój i czarodziejską karetę, umożliwiając udanie się na bal. Musi jednak wrócić o północy. Nierozpoznana przez nikogo Kopciuszek robi furorę na dworze, książę chce tańczyć tylko z nią.
Tuż przed północą ucieka z sali balowej gubiąc na schodach pantofelek. To z nim książę objeżdża następnie swe państwo, szukając dziewczyny, na którą pantofelek będzie pasował. Nie udaje się go wciągnąćna nogi siostrom Kopciuszka, pasuje jednak na nią samą, budząc zdziwienie i wściekłość macochy i jej córek. Ostatecznie Kopciuszek zostaje żoną księcia, na ogół wybaczając przybranym siostrom, choć w niektórych wersjach skazując je na czasową poniewierkę. Losy Kopciuszka, kariery zrobionej przypadkiem, dzięki szczęściu, stanowią ogólny schemat motywu "bajecznej kariery", przewijającego się przez całą literaturę popularną i kinematografię.