Bohater tragedii Juliusza Słowackiego Horsztyński.
Szczęsny Kossakowski jest synem hetmana litewskiego, Szymona Kossakowskiego. Z ojcem, entuzjastycznym zwolennikiem carycy Katarzyny, nic go nie łączy, choć hetman wkłada wiele sił, by syn stanął na czele prorosyjskiego stronnictwa. Jest rok 1794 i wybuch powstania wydaje się nieunikniony, ale i rewolucjoniści nie są pewni poparcia Szczęsnego. On sam szuka siebie w głębokich, prawdziwych uczuciach, którymi na chwilę wydaje się zauroczenie Maryną, córka rybaka. Ostatecznie największą moc przyciągania ma dom starego, bohaterskiego konfederata barskiego, Ksawerego ➞ Horsztyńskiego. Ale i tu sytuacja przestaje być czysta i jednoznaczna: Szczęsny zakochuje się w młodziutkiej żonie Horsztyńskiego, ➞ Salomei.
Nie wie, jak bolesne i skomplikowane więzy łączą jego rodzinę z ociemniałym starcem. Gdy na skutek intryg jego ojca, hetmana, omal nie dochodzi do tragicznego w skutkach pojedynku (Szczęsny celowo bierze broń nienabitą), młody magnat odsuwa się na ubocze wydarzeń. Kiedy ma objąć dowództwo sił powstańczych, ostateczną decyzję uzależnia od wyniku gry w karty. Nie wspiera ani ojca, ani powstańców.
Wkrótce dowiaduje się, że ojciec został powieszony w Wilnie przez zrewoltowany tłum, w którego ręce wpadły przechowywane wcześniej przez Horsztyńskiego papiery dowodzące zdrady hetmana. Wie, że ojciec do ostatniej chwili oczekiwała od niego pomocy. Tym bardziej jednak nie może podjąć decyzji. Chce wysadzić w powietrze rodzinny zamek i tym dać ostateczne zadośćuczynienie wszystkim - w tym również ojczyźnie - skrzywdzonym przez Kossakowskich. Ale w zagładzie rodzinnej siedziby, zginęłyby też istoty niewinne: siostra i mały braciszek. Nie widzę żadnej drogi przed sobą ... zdaje się, że chodzę po gzymsach zamku ... To niejasne zakończenie prowokowało wielu autorów do dopisania finału tekstu, który urywa się na wejściu księdza do komnaty młodego Kossakowskiego. Wszyscy "uzupełniacze" dzieła byli zgodni, że Szczęsny ginie, choć w różnych okolicznościach - jako zdrajca, patriota, przypadkowa ofiara, nawrócony chrześcijanin...