Bohater powieści historycznej Potop Henryka Sienkiewicza, należącej do cyklu powieściowego zwanego Trylogią.
Wywodzi się z rodziny Kowalskich, w której mężczyźni za patrona otrzymują świętego Rocha. Żołnierz, mało rozgarnięty oficer komputu litewskiego służącego księciu Januszowi Radziwiłłowi. Uderzając się po szabli, powtarza: ja jestem Kowalski, a to pani Kowalska. Osiłek, łamie podkowy i z chowanymi niedźwiedziami wpół się bierze, lubi spać.
Na rozkaz Radziwiłła eskortuje więźniów, m.in. Skrzetuskiego i Wołodyjowskiego, do Birż zajętych przez Szwedów. Nie wie jednak o rozkazie Radziwiłła nakazującym Szwedom stracenie więźniów. W czasie podróży pada ofiarą fortelu - Zagłoba mianuje się jego wujem, poi "krewniaka" gorzałką i sprowadza na po- moc z Upity chorągiew laudańską Wołodyjowskiego. W niewoli Roch, podczas bitwy pod Klewanami, daje się przekonać Zagłobie i przystępuje do wojny przeciw Szwedom. Zostaje namiestnikiem w chorągwi laudańskiej i uczestniczy w walkach na Podlasiu, m.in. w oblężeniu Janusza Radziwiłła w Tykocinie.
Pod wpływem Zagłoby przysięga sobie i Bogu zaa- takować w czasie walki króla szwedzkiego Karola Gustawa. Następnie wstępuje do chorągwi husarskiej kniazia Połubińskiego. W trakcie potyczki pod Rudnikiem nastaje na życie króla szwedzkiego, lecz bezskutecznie. Dostawszy się do niewoli, zostaje postawiony przed Karolem Gustawem, któremu w rozmowie obiecuje spotkanie na polu walki. Uwolniony, powraca na wojnę. Ginie z ręki Bogusława Radziwiłła w bitwie warszawskiej. W ekranizacji Potopu w reżyserii Jerzego Hoffmana (1974) postać Rocha zagrał Krzysztof Kowalewski.