Tytułowa bohaterka m.in. Ballady o Lorelay Clemensa Brentano i Lorelei Heinricha Heine’go.
Na przełomie Renu między górami Hunsrück i Taunus, nieopodal Koblencji, stoi ponadstumetrowa skała. W wąskim skalnym wąwozie echem odbijają się wszelkie głosy, nie tylko szum wartko płynącej rzeki. Urokliwy tajemniczy pejzaż silnie oddziałuje na wyobraźnię - tak zrodziła się mroczna historia o jasnowłosej dziewczynie, która swym śpiewem zaklina i gubi żeglarzy.
Zapewne urokowi tego miejsca uległ młody Clemens Brentano, twórca Ballady o Lorelei (1802). Tytułowa bohaterka to wyjątkowo piękna dziewczyna o jasnych włosach, porzucona przez kochanka. Mimo wielkiego smutku i całkowitego braku zainteresowania dla świata, nie traci swego jedynego skarbu - urody, która wbrew jej woli zniewala i gubi mężczyzn.
Zdając sobie z tego sprawę, postanawia zginąć w nurtach rzeki. Heine swoją opowieść o Lorelei zaczerpnął z prozatorskiego opracowania Aloysa Wilhelma Schreibera z 1818 r. Bohaterka Heine’go jest kobietą świadomie gubiącą mężczyzn - siedzi na skale w pobliżu Sankt Goarhausen, czesze swe długie jasne włosy i śpiewa. Kto płynie w pobliżu skały, zachwycony jej widokiem i głosem zapomina o niebezpiecznych wirach i skałach i tonie w nurtach Renu.
Utwór Heinego został spopularyzowany dzięki muzyce skomponowanej przez Friedricha Silchera. Równie popularna jest pieśń z muzyką Roberta Schumanna do wiersza Josepha von Eichendorffa Rozmowa w lesie, zamieszczonego w debiutanckiej powieści autora Ahnung und Gegenwart (1815).
Motyw Lorelei wielokrotnie wykorzystywany był w poezji, m.in. Roberta Hamerlinga, Osipa Mandelsztama, Leopolda Lewina, Jerzego Harasymowicza; w muzyce m.in. w niedokończonej operze Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego (1847), operze Maxa Brucha (1863) czy Fredrika Paciusa (1887); ponadto również w muzyce rozrywkowej (piosenki zespołów Theatre Of Tragedy, Kapitan Nemo).
Do dziś co dwa lata zwyciężczyni konkursu na najładniejszą dziewczynę regionu otrzymuje tytuł Lorelei.