Bohater powieści Janusza Korczaka "Król Maciuś Pierwszy" i "Król Maciuś na wyspie bezludnej".
10-latek, który po śmierci rodziców zostaje władcą państwa; jest pełen dobrych intencji, ale sprawowanie władzy okazuje się rzeczą trudną i skutki maciusiowych działań tylko czasem są pozytywne (np. wziąwszy jako prosty żołnierz potajemnie udział w wojnie zapewnia swemu państwu zwycięstwo i doprowadza do pokoju); inna jego inicjatywa, parlament dziecięcy, staje się przyczyną zanarchizowania i upadku państwa, gdy nakazuje, by to dorośli zaczęli chodzić do szkoły, a dzieci zajęły ich miejsce; korzystając z okazji jeden z pokonanych przez Maciusia władców ponownie wypowiada mu wojnę, a kraju nie ma jak bronić, gdyż chłopcy w zabawie wystrzelali cały zapas amunicji.
Maciuś Pierwszy zostaje wzięty do niewoli i skazany na śmierć, a potem w drodze łaski zesłany na bezludną wyspę. Tam pisze pamiętnik i dojrzewa analizując popełnione przez siebie błędy. Potem potajemnie opuszcza wyspę, wraca do swego kraju i w stolicy zrzeka się władzy. Żyje odtąd skromnie, pracuje jako robotnik w fabryce, ale niebawem umiera w wyniku ran odniesionych w wypadku. W pierwszej ekranizacji utworów Korczaka (reż. Wanda Jakubowska, 1957 r.) w roli Maciusia wystąpił Juliusz Wyrzykowski.